Wszędzie dobrze, ale w domu… najtaniej

Prowadzenie działalności gospodarczej we własnym domu (mieszkaniu) jest popularne wśród osób fizycznych będących przedsiębiorcami – rozwiązanie to pozwala m.in. oszczędzić na opłatach związanych z wynajmem lokalu użytkowego (jest to więc dobra opcja „na start”).  Istnieje też grupa przedsiębiorców, którzy pomimo tego, że stać ich na wynajem biura, wolą pracować w domu (w szczególności dotyczy to przedsiębiorców z tych branż, w których posiadanie własnego biura nie jest koniecznością). Nadto po doświadczeniach z pandemii COVID-19 zwolenników pracy zdalnej wciąż przybywa.

Warto pamiętać, że wykorzystywanie własnego domu (lokalu mieszkalnego) w działalności gospodarczej wywołuje określone skutki podatkowe. Dziś chcemy zaprezentować kilka zagadnień w tym zakresie.

Koszty uzyskania przychodów

Przedsiębiorca prowadzący działalność w mieszkaniu, które nabył przed 1 stycznia 2022 r., może amortyzować tę część powierzchni użytkowej, która wykorzystywana jest na cele prowadzonej działalności do końca 2022 r.

Od 1 stycznia 2023 r. amortyzacja budynków i lokali mieszkalnych wykorzystanych w działalności gospodarczej (a także wydzierżawianych i wynajmowanych) nie będzie możliwa.  W świetle konstytucyjnej zasady ochrony praw nabytych zakaz amortyzacji wprowadzony przez ustawodawcę w ramach Polskiego Ładu jest kontrowersyjny. Fiskus utrzymuje jednak, że od 1 stycznia 2023 r. podatnicy, którzy amortyzowali dotychczas budynki i lokale, nabyte przed 1 stycznia 2022 r., nie będą mogli kontynuować uwzględniania odpisów amortyzacyjnych od tych środków trwałych w kosztach uzyskania przychodów – zob. interpretację z 18 listopada 2022 r., 0114-KDIP3-2.4011.957.2022.1.MJ.

Prowadząc działalność gospodarczą w domu, przedsiębiorca ponosi także koszty związane z eksploatacją nieruchomości (np. tzw. czynsz „administracyjny” płatny za lokale w budynkach wielorodzinnych, koszty mediów itd.). Koszty te można uwzględnić w rachunku podatkowym proporcjonalnie do zajmowanej powierzchni użytkowej na potrzeby działalności (co potwierdza np. interpretacja z 23 grudnia 2019 r., 0115-KDIT2-3.4011.509.2019.1.MK, a także zmiana interpretacji indywidualnej z 15 września 2022 r., DOP3.8220.114.2020.HTCE, w której Szef KAS uznał za możliwe zaliczanie do KUP części odsetkowej rat kredytu hipotecznego).

Możliwe jest także rozliczenie opłat za Internet. Konieczne jest jednak:

• posiadanie faktury, która wystawiona będzie na firmę podatnika,
• określenie proporcji, jaka część kosztów ponoszonych za opłaty abonamentowe, odpowiada czynnościom służbowym, a jaka prywatnym.

W interpretacji z 28 kwietnia 2022 r., 0113-KDIPT2-1.4011.88.2022.2.MM podatnik wskazał proporcję opracowaną na podstawie czasu pracy, a organ interpretacyjny zgodził się, że na podstawie tak określonej proporcji, podatnik może uwzględniać 60% opłat za Internet w ciężar kosztów uzyskania przychodów.

Amortyzować można nie tylko samą nieruchomość, ale także zakupione do niej wyposażenie służące prowadzeniu działalności gospodarczej, jeżeli jego jednostkowa wartość jest wyższa niż 10 000 zł (należy pamiętać o wybraniu odpowiedniej stawki amortyzacyjnej). Jeśli cena jednostkowa zakupionego sprzętu (np. mebla) nie przekroczy 10 000 zł, wówczas wydatki na jego zakup stanowią koszt uzyskania przychodów potrącalny jednorazowo. Warto jednak pamiętać, że wydatek na mebel lub sprzęt AGD powinien służyć przede wszystkim celom działalności gospodarczej (tj. spełniać definicję kosztu uzyskania przychodu, czyli służyć osiąganiu przychodów lub zachowaniu albo zabezpieczeniu źródła przychodów), por. z interpretacją z 23 maja 2017 r., 1061-IPTPB1.4511.159.2017.1.AG.

Podatek od nieruchomości

Stawki podatku od nieruchomości są zróżnicowane. Wyższa stawka podatku ma zastosowanie do lokali przeznaczonych pod działalność gospodarczą. Pojawia się zatem wątpliwość, czy w odniesieniu do powierzchni użytkowej nieruchomości mieszkalnej, wykorzystywanej na potrzeby działalności gospodarczej, należy opłacać podatek w wyższej stawce.

Samorządowe organy podatkowe podkreślają, że jeżeli lokal mieszkalny lub jego część został zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej, ale powierzchnie zajmowane na prowadzenie działalności gospodarczej służą jednocześnie celom mieszkalnym, to będą one korzystały ze stawki właściwej dla budynków mieszkalnych (czyli będą opodatkowane niższą stawką) – zob. interpretację Prezydenta Miasta Warszawy z 3 czerwca 2020 r. (COP-13.310.7.2020.GWA), interpretację Prezydenta Miasta Wrocławia z 11 czerwca 2014 r. (WPO-KP.310.4.2014.KD) oraz interpretację Prezydenta Miasta Łodzi z 3 sierpnia 2007 r. (IIIRF 31100/1/02/07). Pogląd ten jest konsekwencją wyroku NSA z 11 sierpnia 1992 r. (SA/Wr 650/92), w którym stwierdzono, że aby część budynku mieszkalnego była opodatkowana jak powierzchnia służąca wykonywaniu działalności gospodarczej, musi dojść do wyłączenia w tym zakresie funkcji mieszkalnych.

NSA potwierdził także, że: „ustawodawca w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b u.p.o.l. użył sformułowania «zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej», nie zaś «w których prowadzona jest działalność gospodarcza»”. Zasadnicze znaczenie ma zatem czy lokal wykorzystywany do wykonywania działalności gospodarczej jest niezbędny, aby zrealizować cel takiej działalności. Jeśli tak – podlega on podatkowi od nieruchomości według stawek dla lokali przeznaczonych na działalność gospodarczą, a jeśli nie (np. gdy realizuje także cele mieszkalne i działalność może być wykonywana z dowolnego miejsca) podlega on podatkowi od nieruchomości według stawek dla lokali mieszkalnych, zob. wyrok z 23 stycznia 2020 r., II FSK 1252/19.

Przykładowo, jeżeli podatnik przeznacza jeden pokój w swoim domu na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej i nie wykorzystuje tego pokoju do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych (swoich i rodziny), otwiera to pole to uznania, że powierzchnia tego pokoju powinna być opodatkowana według stawki właściwej dla lokali przeznaczonych pod działalność gospodarczą.

Spotkania biznesowe poza domem

Zdarza się, że przedsiębiorca pracujący w domu chce spotkać się z kontrahentem poza miejscem swojej pracy (i zamieszkania). Czy koszty takiego spotkania, sfinansowanego przez przedsiębiorcę, na które składają się wydatki na posiłki lub napoje, podlegają zaliczeniu w poczet kosztów uzyskania przychodów?

W świetle dominującego obecnie poglądu, nie podlegają wykluczeniu z kosztów uzyskania przychodów ponoszone przez podatników wydatki na napoje (np. kawa, herbata, woda mineralna, soki) lub posiłki (np. lunche), niezależnie od miejsca ich podawania (w siedzibie podatnika, czy też poza nią), podawane podczas prowadzenia rozmów np. z kontrahentami, dotyczących zakresu prowadzonej przez podatników działalności gospodarczej (zob. wyrok NSA z 5 kwietnia 2015 r., II FSK 483/13, a także wyrok WSA w Gliwicach z 3 lipca 2019 r., I SA/Gl 207/19). Warto jednak pamiętać, że jeśli wyłącznym bądź dominującym celem ponoszonych kosztów jest wykreowanie pewnego wizerunku podatnika, to wydatki te mają charakter reprezentacyjny, więc nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 23 u.p.d.o.f (por. uchwałę NSA z 8 kwietnia 2013 r., II FPS 7/12).

Nie ulega wątpliwości, że wydatki ponoszone np. na wynajem sali konferencyjnej „na godziny”, jak również koszty korzystania z usług coworkingu, mogą być zaliczane w poczet kosztów uzyskania przychodów.