Szczęśliwego Nowego Roku Podatkowego!

Wielkimi krokami zbliża się Nowy Rok, na który ustawodawca przygotował podatnikom szereg niespodzianek w przepisach podatkowych. Duża część zmian stanowi efekt procesów legislacyjnych zakończonych dopiero w ostatnim czasie, choć jest też kilka nowelizacji, których treść znana była od dawna. W porównaniu z nowelizacjami ostatnich lat zmiany są daleko idące, a ich kierunek w znacznej części determinowany hasłami walki z nadużyciami podatkowymi. W tym roku fiskus uznał, że podatnicy nie byli grzeczni i nie zasłużyli na prezent. Poniższy tekst przedstawia tylko wybrane zmiany – o niektórych już zresztą wspominaliśmy, a do niejednej jeszcze powrócimy w przyszłości.

Ograniczenia w płatnościach gotówkowych

Istniejący dotychczas w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej wymóg dokonywania płatności w transakcjach między przedsiębiorcami poprzez rachunek płatniczy zyska nowy wymiar. Po pierwsze, obniżony zostanie próg wartości transakcji – nadal będzie to 15.000, jednak już nie euro, ale złotych. Po drugie, w obydwu ustawach o podatkach dochodowych (PIT i CIT) wyłączona zostanie możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków w części, w jakiej płatność nastąpi bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Potrącenie, jako forma spełnienia świadczenia, w świetle dotychczasowego orzecznictwa powinno być w dalszym ciągu wyłączone spod ograniczeń. Źródłem potencjalnych wątpliwości może być jednak niedookreślony w przepisach zwrot „transakcja”. Jeśli przyjąć za niektórymi sądami, że zwrot ten znaczy tyle co „umowa” – problem mogą mieć podatnicy realizujący dostawy i usługi ciągłe.

Obniżony CIT, opodatkowanie aportów

Wśród zmian uchwalonych już jakiś czas temu wymienić można obniżenie CIT do 15%. Korzyść ta dotyczy jednak tylko wybranych – małych podatników, podatników rozpoczynający działalność, ale też nie wszystkich – podatnicy CIT powstali w rezultacie przekształcenia objęci zostaną okresem „karencji” obejmującym 2 lata podatkowe.

Wszystkich podatników dotyczy natomiast zmiana dotycząca opodatkowania aportów do spółek kapitałowych – przychód określany będzie w wysokości wartości rynkowej przedmiotu wkładu (zamiast dotychczasowej wartości nominalnej udziałów). Dokonanie aportu z agio nie będzie mieć więc znaczenia dla wysokości przychodu – jednocześnie zniknie odpowiednie ograniczenie w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od składników majątku wniesionych w ramach aportu z agio. O tych zmianach informowaliśmy w jednym z wcześniejszych wpisów.

Zmiany w dokumentacjach cen transferowych

Nowelizacją objęto także przepisy o dokumentacjach transakcji między podmiotami powiązanymi. Obowiązek dokumentacyjny obejmie (w podstawowym zakresie) podatników osiągających przychody lub koszty na poziomie co najmniej 2 milionów euro za poprzedni rok podatkowy. Pozwoli to wyłączyć z obowiązku dokumentacyjnego dużą grupę mniejszych podatników – choć należy pamiętać, że nie oznacza to możliwości stosowania przez nich cen nierynkowych w transakcjach z podmiotami kontrolowanymi. Zakres nowego obowiązku dokumentacyjnego i wątpliwości z tym związane opiszemy w jednym z kolejnych wpisów.

Rejestracja w VAT

Dążenie do uszczelnienia systemu i ograniczenie nadużyć to hasła, które determinowały główne zmiany w VAT na 2017 rok. Luka w VAT zmniejsza się, a ściągalność podatku uległa poprawie (złośliwi mogliby twierdzić, że to efekt zablokowanych zwrotów), jednak pole do działania administracji podatkowej cały czas jest duże.

Daleko idącym obostrzeniom poddany zostanie proces rejestracji VAT. Organy podatkowe odmówią rejestracji podmiotom, m.in. jeśli dane w zgłoszeniu rejestracyjnym będą niezgodne z prawdą, jeśli nie będzie można skontaktować się z podmiotem lub jego pełnomocnikiem, jeśli podmiot lub pełnomocnik nie stawia się na wezwanie organu. Z podobnych przyczyn będzie można wykreślić z rejestru podatnika już zarejestrowanego. Szeroki katalog powyższych przyczyn budzi wątpliwości i może stanowić instrument nieuprawnionego nacisku organu na podatnika (np. ograniczone postawy prawne wzywania do osobistego stawiennictwa vs. praktyka organów w tym zakresie). Problemy praktyczne wynikać będą również z braku obowiązku zawiadamiania podatnika o fakcie odmowy rejestracji lub o wykreśleniu z rejestru. Porada – od Nowego Roku zaczynaj każdy poranek od sprawdzenia, czy Twoja firma nadal jest czynnym podatnikiem VAT.

Kuriozalnym rozwiązaniem jest wprowadzenie odpowiedzialności solidarnej pełnomocników składających zgłoszenia rejestracyjne podatników. Pełnomocnik odpowiadać będzie za zaległości takiego podatnika powstałe z tytułu czynności wykonanych w ciągu  6  miesięcy  od  dnia  zarejestrowania. Nie będzie istotne, czy pełnomocnik „pomagał” przy powstaniu zaległości. Nie będzie istotne, czy pełnomocnik w ogóle wiedział o zaległościach. Na szczęście jednak ustawodawca zna umiar – pełnomocnik odpowie bowiem tylko do kwoty pół miliona złotych… Dla kompletności regulacji zabrakło jednak objęcia tych pełnomocników przepisami emerytalnymi o pracy w szczególnych warunkach.

Odwrotne obciążenie dla usług budowlanych

Do ustawy o VAT dodany zostanie załącznik nr 14 obejmujący szeroko rozumiane usługi budowlane, co związane jest z włączeniem tych usług w mechanizm odwrotnego obciążenia VAT. Zmiana wpisuje się w politykę podatkową wprowadzania odwrotnego obciążenia tam, gdzie problem nadużyć VAT staje się szczególnie uciążliwy. Odwrotne obciążenie ma być stosowane, jeżeli usługi będą świadczone przez podatnika działającego jako podwykonawca. Kim jest podwykonawca? Tego nowe przepisy już nie wyjaśniają. A szkoda – przy bardziej skomplikowanych projektach inwestycyjnych podmiotów zaangażowanych w prace może być całkiem dużo.

Sankcje VAT

Nowy Rok oznacza także powrót starej znajomej – dodatkowej sankcji w VAT. Powrót tego rozwiązania był możliwy m.in. dzięki orzeczeniu TSUE w sprawie C-502/07. W nowej odsłonie dodatkowe zobowiązanie w VAT uzyska kilka postaci. Podstawową sankcją będzie dodatkowe zobowiązanie w wysokości 30% zaniżenia zobowiązania / zawyżenia zwrotu. Sankcja będzie obniżona do 20% w niektórych przypadkach korekt deklaracji składanych po kontroli podatkowej lub w trakcie kontroli skarbowej, a w pewnych sytuacjach w ogóle nie będzie wymierzana. Z drugiej strony sankcja wynosić będzie 100% w przypadkach odliczeń VAT dokonywanych w rezultacie oszustwa podatkowego (faktury od podmiotów nieistniejących, „puste” faktury, kwoty niezgodne z rzeczywistością, czynności pozorne). Dobra wiara, o której pisaliśmy tutaj i tutaj, pozostanie „towarem” jeszcze cenniejszym niż dotychczas.

Winter is coming

Zakres i charakter zmian podatkowych na 2017 r. nie powinien napawać przedsiębiorców optymizmem. Dodatkowo, nie zabrakło zaostrzenia przepisów w prawie karnym i karnym skarbowym. Przedstawiciele Ministerstwa Finansów już mówią o kolejnych zmianach – centralnym rejestrze faktur, „split payment” – które przynieść mogą kolejne obciążenia administracyjne i zmniejszenie płynności finansowej przedsiębiorców. Wśród nowości niewiele jest takich, które określić można mianem przyjaznych dla podatników. Te nieliczne – mniejszy CIT dla niektórych, niewielkie dodatkowe korzyści w PIT i CIT w zakresie działalności B+R, większa kwota wolna (ale niektórzy wprost zostaną jej pozbawieni!), zwiększenie limitu dla zwolnienia podmiotowego w VAT do 200 tysięcy złotych – bledną na tle opisanych wcześniej regulacji.