W praktyce często zdarza się, że na rachunku bankowym osoby fizycznej pojawia się określona kwota, a dopiero później osoba, która dokonała przelewu oraz właściciel rachunku bankowego, na który środki wpłynęły, ustalają tytuł prawny i ogólne warunki takiego transferu. Sytuacje takie mają miejsce szczególnie często między członkami rodziny.
Jedna z sytuacji, która powtarza się w naszej praktyce od lat to ta, w której właściciel rachunku orientuje się, że na jego koncie pojawiła się pokaźna kwota (dajmy na to 50.000 zł) sprawdza, że to od taty/mamy/córki/syna (niepotrzebne skreślić). Telefon do zlecającego przelew i z rozmowy niewiele wynika, często np. „Wiem, że potrzebujesz pieniędzy, będę u Ciebie za miesiąc to pogadamy”.
Darowizna? Pożyczka? Depozyt nieprawidłowy? Czy kwalifikacja cywilnoprawna może być inna niż podatkowo prawna?
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Umowa taka (bo jest to umowa) ma charakter jednostronnie zobowiązujący, ale jest umową dwustronną, przecież nie można kogoś obdarować wbrew jego woli. Obdarowany nic nie zwraca darczyńcy.
Zaś w przypadku pożyczki jest inaczej, albowiem zazwyczaj przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.
To nie wszystkie „popularne opcje”, kolejną jest bowiem tzw. depozyt nieprawidłowy. To skrzyżowanie przechowania z pożyczką i ma miejsce wówczas, gdy np. z okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi.
Darowizny podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn (stawka od 3% do 20%, pożyczka i depozyt nieprawidłowy podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (stawka 0,5%). Sankcyjna stawka obu ww. podatków, z którą mamy do czynienia, gdy „przypominamy sobie” np. w trakcie kontroli czy postępowania podatkowego o otrzymanych środkach wynosi 20%.
Przeanalizujmy taką sytuację 1 stycznia 2023 r. córka (przebywając w Londynie) przelewa mamie (mieszkającej w Łodzi) 50.000 zł, w tytule przelewu wpisuje „Środki dla mamy”, mama 8 stycznia 2023 zauważa, że środki wpłynęły na jej rachunek bankowy. Córka w rozmowie telefonicznej wyjaśnia, że chce by mama miała „poduszkę finansową” i „obgadają temat” w ferie. Córka przyjeżdża do Łodzi 1 lutego 2023 r. i przekonuje mamę, że ta nie musi jej zwracać tych środków, mama się zgadza przyjąć pieniądze. By mama skorzystała ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn musi złożyć zgłoszenie SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Tylko kiedy tu powstał obowiązek podatkowy i w jakim podatku? Zasadniczo przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Przelew miał miejsce 1 stycznia 2023 r., ale wówczas nie było wiadomo jeszcze czy to jest darowizna, to ustalono dopiero 1 lutego 2023 r. Czy zatem ostatni dzień terminu 6 miesięcy to 30 czerwca 2023 r. czy 31 lipca 2023 r.?
Jeśli bronilibyśmy tezy, że darowizna miała miejsce dopiero 1 lutego, termin jest dłuższy, ale co z okresem 1 styczani1 luty 2023 r.? Ten miesiąc (nie bez wątpliwości) należałoby uznać za okres, w którym na rachunku mamy pojawił się depozyt. Mama winna więc złożyć deklarację SD-3 i zapłacić PCC w stawce 0,5%… ale i tu pojawiają się wątpliwości.
Niemniej jednak, lepiej zapłacić 0,5% niż 20%. Z drugiej strony, jeśli mama przypomniałaby sobie o złożeniu SD-Z2 dopiero w lipcu to tylko taka linia argumentacji może dać jej zwolnienie od podatku od spadków i darowizn.
