Nieodpłatne korzystanie z samochodu służbowego przychodem dla pracownika
Umożliwienie korzystania przez pracownika z samochodu służbowego do celów prywatnych stanowi jego przychód ze stosunku pracy. Przez lata otwartym pozostawało pytanie o to, w jaki sposób ustalić wysokość tego przychodu. Pojawiały się pomysły, aby odwołać się do stawek wynajmu samochodów spotykanych na rynku, czy też oprzeć się na stawkach tzw. kilometrówki z przepisów wykonawczych Ministra Infrastruktury.
Czy można prościej? Ryczałt!
Uproszczenie zasad ustalania przychodu z tytułu nieodpłatnego korzystania z samochodu służbowego do celów prywatnym przyniosły zmiany w ustawie o PIT, które weszły w życie 1 stycznia 2015 r. Wprowadzono wówczas regułę (art. 12 ust. 2a ustawy o PIT), zgodnie z którą wartość przychodu z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych ustala się w wysokości 250 zł miesięcznie – dla samochodów o pojemności silnika do 1600 cm³ i 400 zł miesięcznie dla samochodów z większymi silnikami.
A co z paliwem?
Od razu powstały wątpliwości, co ryczałt ten obejmuje, a w szczególności, czy objęte jest nim także paliwo, „udostępniane” pracownikowi wraz z samochodem (czy też tankowane na koszt pracodawcy w trakcie używania samochodu). Przyjęcie, że ryczałt nie obejmuje paliwa prowadziłoby do konieczności ustalenia ilości oraz wartości paliwa, z jakiego nieodpłatnie skorzystał pracownik. W praktyce byłoby to wyjątkowo karkołomna operacja (nawet, gdy pracownik sam zatankuje samochód na trasie, to przecież korzystał z paliwa firmowego na drodze firma – stacja paliw).
Czytając literalnie art. 12 ust. 2a ustawy o PIT można dojść do wniosku, że ryczałt powinien objąć paliwo – skoro dotyczy on przychodu „z tytułu wykorzystywania samochodu”. Aby samochód mógł być wykorzystany powinien być sprawny technicznie, z uzupełnionymi płynami, olejem oraz zatankowany (nie da się wykorzystać samochodu w znaczeniu – przemieścić się nim z punktu A do punktu B bez paliwa). Wątpliwości, które mimo to pozostawiałaby redakcja tego przepisu usuwa całkowicie wykładnia celowościowa.
Czemu miał służyć ryczałt?
W uzasadnieniu do nowelizacji ustawy o PIT (druk sejmowy nr 2606), którą wprowadzono kontrowersyjny ryczałt wskazano, że
proponowane rozwiązanie służyć ma uniknięciu wątpliwości co do sposobu ustalenia przychodu z tego tytułu i likwidacji ryzyka podatkowego, wynikającego ze zróżnicowanego sposobu ustalania tego przychodu przez organy podatkowe na gruncie obecnie obowiązującego stanu prawnego
Jest jasne, że wyłączenie paliwa z ryczałtu oznacza pozostawienie wątpliwości, o których mowa w uzasadnieniu projektu nowelizacji. Cel ustawy nie zostałby wówczas osiągnięty. Skoro tak, to należy uznać, że wartość paliwa nieodpłatnie udostępniona pracownikowi w związku z korzystaniem przez niego z samochodu służbowego do celów prywatnych jest objęta ryczałtem z art. 12 ust. 2a ustawy o PIT
Niekorzystne interpretacje…
Mimo to, organy podatkowe zajmują w tej sprawie stanowisko niekorzystne dla podatników. Przyjmuje się bowiem, że ryczałtem objęte są świadczenia związane z wykorzystaniem samochodu służbowego, a nie „wszelkie pochodne koszty związane z używaniem” (tak np. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 13 czerwca 2016 r. (IPPB4/4511-388/16-3/MS2).
…uchylane przez sądy
Z takim stanowiskiem nie zgadzają się sądy administracyjne, wśród których dominuje przekonanie o konieczności odwołania się do celu ustawy i pogląd, zgodnie z którym paliwo poza ryczałtem skutkuje skomplikowaniem rozliczeń podatnika, a założeniem nowelizacji było ich uproszczenie. W związku z tym ryczałt powinien objąć paliwo i inne opłaty eksploatacyjne. Przykładem orzeczeń, w których oparto się na tego rodzaju argumentacji mogą być wyrok WSA w Poznaniu z 11 maja 2016 r. (I SA/Po 1766/15), czy też WSA we Wrocławiu z 23 listopada 2015 r., (I SA/Wr 1595/15).
