Dnia 12 września 2023 roku Komisja Europejska wydała wniosek ustawodawczy dyrektywy Rady Unii Europejskiej w sprawie cen transferowych. Proponowana Dyrektywa miałaby na celu zharmonizowanie na poziomie Unijnych aktów prawnych m.in. zasad dotyczących cen transferowych, definicji podmiotów powiązanych czy zakresu dokumentacji cen transferowych.
Wniosek ten, obok wniosku dotyczącego ustanowienia wspólnego zestawu zasad obliczania podstawy opodatkowania dużych grup przedsiębiorstw, jest częścią pakietu BEFIT – „Business in Europe: Ramy regulacyjne opodatkowania dochodów” mającego na celu stworzenie jednolitego zbioru przepisów dotyczących podatku dochodowego od osób prawnych w UE. Głównymi założeniami pakietu jest uzyskanie bardziej sprawiedliwego podziału praw do opodatkowania pomiędzy państwami członkowskimi, ograniczenie obciążeń administracyjnych, uproszczenie systemu, a także zmniejszenie możliwości unikania opodatkowania.
Obecnie, co do zasady, każde z państw członkowskich UE samodzielnie ustala zasady odnoszące się do cen transferowych. Przekłada się to na liczne problemy i niejasności w zakresie przestrzegania przepisów podatkowych, a także stanowi ogromne ograniczenie dla przedsiębiorców prowadzących międzynarodowe inwestycje. W celu rozwiązania tych trudności, założeniem dyrektywy jest opracowanie i wprowadzenie wspólnego podejścia do cen transferowych we wszystkich z państw członkowskich.
Przechodząc jednak do meritum – Dyrektywa w proponowanym kształcie zawiera regulacje w zakresie m.in:
- Podstawowych definicji (np. zasady ceny rynkowej, korekt czy poszczególnych metod)
- Stosowania zasady ceny rynkowej
- Przedsiębiorstw powiązanych
- Korekt
- Regulacji kompensacyjnej
- Identyfikacji powiązań handlowych i finansowych
- Wyboru metody ustalania ceny transferowej
- Analizy porównywalności
- Dokumentacji cen transferowych
- Zakresu i zastosowania zasady ceny rynkowej
Wprowadzone dyrektywą rozwiązania nie są czymś nowym, nie formułują nowych definicji czy rozwiązań. Stanowią one przede wszystkim odwzorowanie wytycznych OECD i osadzenie ich w unijnych aktach prawnych.
Szczególnie kontrowersyjny wydaje się art. 12 proponowanej dyrektywy, który wskazuje na zastosowanie przedziału międzykwartylowego wyników do ustalenia zakresu ceny rynkowej, w sytuacjach gdy zastosowanie znajduje metoda cen transferowych prowadząca do ustalenia przedziału wartości.
Sytuacja komplikuje się jednak jeśli wyniki kontrolowanej transakcji wykraczały będą poza zakres ceny rynkowej, a więc wykraczały będą poza przedział międzykwartylowy. W przypadku uzyskania wyniku spoza przedziału (o ile sytuacja taka nie jest uzasadniona) organy zobowiązane są do dokonania korekty cen transferowych w celu dostosowania ceny kontrolowanej do warunków rynkowych. Zgodnie z art. 12 dyrektywy korekta ta dokonywana ma być do mediany wszystkich wyników.
O ile zastosowanie przedziału międzywartylowego jest jak najbardziej zrozumiałe i zalecane przez OECD. O tyle, dokonywanie korekty do mediany jest zastanawiające. Zgodnie z dorobkiem OECD każdy punkt w przedziale zawierającym obserwacje o wysokim poziomie porównywalności odpowiada zasadzie ceny rynkowej. Dlaczego więc, na mocy dyrektywy korekta nie może być dokonywana do innego przedziału międzykwartylowego?
Zapewne celem takiej regulacji było jak największe uproszczenie i ujednolicenie kwestii korekty. Rozwiązanie takie nie pozostawia w tym zakresie pola do uznaniowości organów państw członkowskich, które mogłoby prowadzić do mnożenia utrudnień, a nie ich niwelowania. Zdecydowanie nie jest natomiast najkorzystniejszym rozwiązaniem dla przedsiębiorców. Różnice w oszacowaniu dochodu biorąc pod uwagę różne przedziały międzykwartylowe mogą być ogromne, zakładając, że wartości transakcji kontrolowanych opiewają na miliony.
Kolejną problematyczną kwestią jest rodzaj wykorzystanego instrumentu ustawodawczego.
Cechą charakterystyczną dyrektywy jest fakt, że wiąże ona państwa członkowskie UE jedynie w odniesieniu do rezultatu, który należy osiągnąć. Organom krajowym pozostawia natomiast swobodę wyboru formy i środków prowadzących do osiągnięcia narzuconego celu.
Pomimo więc, że przedmiotowa dyrektywa ma za zadanie ujednolicenie i uproszczenie systemów podatkowych państw członkowskich to jej sukces nie jest z góry przesądzony. Nie trzeba daleko szukać, gdyż nasz ustawodawca bardzo lubi mieszać i utrudniać życie swoich podatników. Często też, stara się być wręcz „lepszy” od oryginału, komplikując i zaostrzając przepisy bardziej niż wymagają tego unijne dyrektywy.
Czy tak będzie też w tym przypadku? Zobaczymy.
Na efekty będziemy musieli jeszcze trochę poczekać, ale na pewno sytuację będziemy monitorować z dużą ciekawością 😊
