Od 1 stycznia 2022 r. naczelnicy urzędów skarbowych oraz urzędów celno-skarbowych mogą dokonywać nabycia sprawdzającego w celu sprawdzenia czy przedsiębiorca rejestruje transakcje na kasie fiskalnej oraz wydaje nabywcy paragon fiskalny. Na czym polega nabycie sprawdzające, kto i w jaki sposób może go dokonać, a także jaką sankcję przewidują przepisy za niezarejestrowanie transakcji na kasie fiskalnej lub za niewydanie paragonu fiskalnego w ramach nabycia sprawdzającego i wreszcie czy kary tej można uniknąć? O tym wszystkim w dzisiejszym wpisie.

Czym jest nabycie sprawdzające?

Nabycie sprawdzające polega na nabyciu towarów lub usług w celu sprawdzenia wywiązywania się przez sprawdzanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego, w zakresie:

• ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej;
• wydawania nabywcy paragonu fiskalnego.

Sprawdzanym jest podatnik dokonujący sprzedaży towarów lub usług, u którego jest dokonywane nabycie sprawdzające, albo osoba dokonująca w imieniu i na rzecz podatnika sprzedaży towarów lub usług.

Kto może dokonać nabycia sprawdzającego?

Nabycia sprawdzającego dokonuje pracownik zatrudniony w urzędzie skarbowym lub urzędzie celno-skarbowym lub funkcjonariusz pełniący służbę w urzędzie celno-skarbowym. Sprawdzający musi posiadać stałe upoważnienie udzielone przez naczelnika urzędu skarbowego lub celno-skarbowego. Sprawdzający może legitymować lub w inny sposób sprawdzać tożsamość osoby sprawdzanej.

Jak wygląda nabycie sprawdzające?

Nabycia sprawdzającego dokonuje się w miejscu sprzedaży towarów lub świadczenia usług przez sprawdzanego. Niezwłocznie po nabyciu towaru lub usługi od sprawdzanego sprawdzający ma obowiązek okazać sprawdzanemu legitymację służbową, poinformować sprawdzanego o dokonaniu nabycia sprawdzającego i pouczyć sprawdzanego o jego prawach i obowiązkach. Na żądanie sprawdzanego sprawdzający ma obowiązek okazać stałe upoważnienie do dokonywania nabycia sprawdzającego. Jeżeli sprawdzany wystawił i wydał paragon fiskalny towar nabyty w toku nabycia sprawdzającego jest niezwłocznie zwracany sprawdzanemu wraz z paragonem fiskalnym.

Sprawdzany jest obowiązany do przyjęcia zwracanego towaru oraz paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż zwracanego towaru, a także do zwrotu zapłaty otrzymanej za zwracany towar. W przypadku usług nabywanych w ramach nabycia sprawdzającego usługa nie podlega zwrotowi. Jeśli usługa, za którą sprawdzający zapłacił, nie została wykonana, sprawdzany jest obowiązany do zwrotu otrzymanej zapłaty. Jeżeli w toku nabycia sprawdzającego został wydany paragon fiskalny, a usługa nie została wykonana, sprawdzany jest obowiązany do przyjęcia tego paragonu, chyba że sprawdzany odmówił zwrotu otrzymanej zapłaty. Sprawdzający w toku nabycia sprawdzającego ma prawo sporządzania szkiców, kopiowania, filmowania, fotografowania oraz dokonywania nagrań dźwiękowych.

Jeżeli w toku procedury sprawdzający nie stwierdzili nieprawidłowości sporządzają jedynie notatkę służbową, a odpis tej notatki wręczają sprawdzanemu. Jeżeli nie zarejestrowano nabycia za pomocą kasy fiskalnej lub nie wydano paragonu, nabycie dotyczyło usługi, bądź sprawdzany odmówił przyjęcia zwracanego towaru, zwrotu otrzymanej zapłaty za zwracany towar, przyjęcia paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż zwracanego sprawdzający sporządzają protokół.

Jakie sankcje przewidział ustawodawca?

Zgodnie z art. 83 § 1 k.k.s. przestępstwem skarbowym jest udaremnienie lub utrudnienie wykonywania czynności służbowych. Ustawodawca przewiduje karę grzywny jak za wykroczenie skarbowe w przypadku wypadku mniejszej wagi.

W świetle art. 83 § 1a k.k.s. wykroczeniem skarbowym jest natomiast odmowa przyjęcia zwracanego towaru, odmowa przyjęcia zwracanego paragonu fiskalnego oraz odmowa zwrotu zapłaty otrzymanej za towar lub usługę. Za to wykroczenie grozi kara grzywny do 720 stawek dziennych. Stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.

Osobną kwestią jest możliwość karania sprawdzanego na podstawie art. 62 § 4 k.k.s. Zgodnie z tym przepisem karze grzywny do 180 stawek dziennych podlega ten, kto wbrew przepisom ustawy dokona sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wyda dokumentu z kasy rejestrującej, stwierdzającego dokonanie sprzedaży. Warto zwrócić uwagę, że przepisem regulującym obowiązek ewidencjonowania sprzedaży jest art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.

W mojej ocenie, nie jest uprawnione karanie sprawdzanego na podstawie art. 62 § 4 k.k.s., bowiem nabycie sprawdzające, o którym mowa w ustawie o KAS nie jest tożsame z pojęciem sprzedaży, o której mowa zarówno w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT jak i w art. 62 § 4 k.k.s. Po pierwsze, przemawia za tym wykładnia językowa – ustawodawca posługuje się dwoma odrębnymi pojęciami, wobec czego nie można dwóch odrębnych pojęć definiować tak samo. Nabycie sprawdzające nie jest sprzedażą, wobec czego nie podlega przepisom art. 111 ust. 1 ustawy o VAT jak i art. 62 § 4 k.k.s. Po drugie, przemawia za tym wykładnia systemowa. W art. 83 k.k.s. ustawodawca wprost posługuje się pojęciem nabycia sprawdzającego. Odwołania do instytucji nabycia sprawdzającego nie ma w art. 62 § 4 k.k.s. Jeżeli w art. 83 k.k.s. funkcjonuje pojęcie nabycia sprawdzającego, a w art. 62 § 4 k.k.s. pojęcie sprzedaży, to zakładając racjonalność ustawodawcy, powołane przepisy odnoszą się do dwóch różnych sytuacji. Sprawdzający może odpowiadać jedynie z art. 83 k.k.s., zaś art. 62 § 4 k.k.s. nie może mieć zastosowania w przypadku nabycia sprawdzającego. Przemawia za tym również fakt, że ustawodawca nie wprowadził ani do ustawy o VAT ani do ustawy o KAS przepisu karnego pozwalającego na karanie w przypadku dokonania w ramach nabycia sprawdzającego sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wydania dokumentu z kasy rejestrującej. Dopóki zatem w przepisach powszechnie obowiązujących nie znajdzie się wprost przepis pozwalający na karanie sprawdzanych dokonujących sprzedaży w ramach nabycia sprawdzającego z pominięciem kasy rejestrującej albo niewydających dokumentu z kasy rejestrującej, na podstawie obowiązujących przepisów nie ma podstaw do karania sprawdzanego na podstawie art. 62 § 4 k.k.s.