Ostatni kwartał roku to najwyższy czas, aby wypełnić obowiązki sprawozdawcze i dokumentacyjne wynikające z przepisów o cenach transferowych za 2021 rok.

Od czego zacząć?

W pierwszej kolejności należy zbadać istnienie powiązań w rozumieniu cen transferowych. Z punktu widzenia cen transferowych interesują nas bowiem transakcje co do zasady realizowane z podmiotami powiązanymi (oczywiście istnieją wyjątki – m.in. transakcje rajowe). Oprócz klasycznych powiązań właścicielskich objawiających się bezpośrednim lub pośrednim posiadaniem co najmniej 25% udziałów, należy również zwrócić uwagę na powiązania zarządcze, kontrolne, rodzinne, jak również wynikające z posiadania faktycznego wpływu na kluczowe decyzje gospodarcze podmiotu.

Drugi krok – agregacja transakcji, określenie wartości

Drugi krok to właściwe zagregowanie transakcji. Zgodnie z przepisami lokalna dokumentacja cen transferowych jest sporządzana dla transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym, której wartość netto (bez podatku VAT) przekracza w roku podatkowym następujące progi dokumentacyjne:

1. 10 000 000 PLN – w przypadku transakcji towarowych,
2. 10 000 000 PLN – w przypadku transakcji finansowych,
3. 2 000 000 PLN – w przypadku transakcji usługowych,
4. 2 000 000 PLN – w przypadku innych transakcji.

Dla określenia wartości transakcji powinniśmy trzymać się kilku ustawowych zasad:

1. progi są ustalane odrębnie dla strony kosztowej i przychodowej;
2. wartość jest ustalana bez względu na liczbę dokumentów księgowych, dokonanych lub otrzymanych płatności oraz podmiotów powiązanych, z którymi zawierana jest transakcja kontrolowana;
3. co do zasady wartość transakcji ustalamy w oparciu o otrzymane lub wystawione faktury dotyczące danego roku obrotowego albo umowy lub inne dokumenty – w przypadku gdy faktura nie została wystawiona, ewentualnie otrzymane lub przekazane płatności – w przypadku gdy nie jest możliwe określenie tej wartości na podstawie faktur oraz umów lub innych dokumentów;
4. natomiast m.in. w przypadku transakcji finansowych wartość transakcji odpowiada:

• wartości kapitału – w przypadku pożyczki i kredytu;
• wartości nominalnej – w przypadku emisji obligacji;
• sumie gwarancyjnej – w przypadku poręczenia lub gwarancji.

Najtrudniejszą rzeczą jest jednak rozstrzygnięcie czy dane transakcje kontrolowane można uznać za transakcje kontrolowane o charakterze jednorodnym. Ustawodawca podpowiada nam, że powinniśmy w tym celu dokonać całościowej oceny: jednolitości transakcji w ujęciu ekonomicznym, kryteriów porównywalności, metody weryfikacji cen transferowych oraz innych istotnych okoliczności transakcji. Np. w przypadku 10 transakcji obejmujących np. 10 odrębnych umów najmu z różnymi kontrahentami, zawartych na porównywalnych zasadach, w szczególności co do przebiegu i wyceny, należy stwierdzić wystąpienie 10 transakcji kontrolowanych, które stanowią jedną transakcję kontrolowaną o charakterze jednorodnym (Interpretacja Ogólna Nr Dct2.8203.2.2021 Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 2021 r. w sprawie pojęcia transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym).

Transakcja kontrolowana o charakterze jednorodnym przekroczyła próg dokumentacyjny – czy jestem zobowiązany do sporządzenia dokumentacji?

Obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych nie ma zastosowania, nawet jeśli przekroczone zostały progi do transakcji krajowych, jeżeli podmioty powiązane realizujące transakcje kontrolowane, spełniają łącznie następujące warunki:

• nie korzystają ze zwolnienia podmiotowego w CIT;
• nie korzystają ze zwolnień dotyczących opodatkowania dochodów uzyskanych z działalności prowadzonej na podstawie zezwolenia na terenie SSE i zwolnienia z dochodów, uzyskanych z działalności określonej w decyzji o wsparciu,
• nie poniosły straty podatkowej (w przypadku spółek osobowych transparentnych podatkowo zwrot „podmiot powiązany nie poniósł straty podatkowej” należy rozumieć jako „wspólnicy spółki osobowej nie ponieśli straty podatkowej”.

W przypadku, gdy chociaż jedna z powyższych przesłanek nie jest spełniona, nie można skorzystać ze zwolnienia i należy dokumentację sporządzić.

Oczywiście istnieją jeszcze inne zwolnienia z obowiązku sporządzenia dokumentacji m.in. między spółkami tworzącymi PGK, dla transakcji w których cena ustalona została w trybie przetargu nieograniczonego, niemniej jednak to powyżej zaprezentowane ma zdecydowanie najszerszy zakres stosowania.

Jakie mam jeszcze obowiązki na gruncie cen transferowych oprócz sporządzenia dokumentacji?

Dokumentacja lokalna to nie jedyny obowiązek z zakresu cen transferowych. Należy również zwrócić uwagę na konieczność złożenia formularza TPR (Informacja o cenach transferowych) – obowiązujący wzór można pobrać tutaj.

Formularz składamy, w sytuacji gdy byliśmy obowiązani do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych. Ponadto, musimy złożyć formularz, w przypadku gdy transakcja przekroczyła próg, lecz zaistniały przesłanki do zwolnienia krajowego z obowiązku sporządzenia dokumentacji.

Ponadto, w przypadku gdy byliśmy zobligowani do sporządzenia dokumentacji, mamy również obowiązek złożyć oświadczenie o sporządzeniu dokumentacji, które zawiera dwa kluczowe elementy:

• oświadczenie o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych;
• oświadczenie, że ceny transferowe transakcji kontrolowanych objętych lokalną dokumentacją cen transferowych są ustalane na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.

Dla podatników posiadających rok podatkowy (obrotowy) zgodny z rokiem kalendarzowym, termin na wykonanie powyższych obowiązków upływa 31 grudnia 2022. Szczegółowo o terminach pisaliśmy w tym wpisie.

Dla podmiotów będących częścią większych grup kapitałowych, których skonsolidowane przychody przekroczyły 200 000 000 PLN i którzy zobowiązani są do posiadania dokumentacji lokalnej, ustawodawca przewidział również obowiązek posiadania dokumentacji grupowej (Master File).

Co z analizą cen transferowych?

Do tej pory obligatoryjnym elementem każdej dokumentacji cen transferowych była tzw. analiza cen transferowych, która może przybrać postać analizy porównawczej lub analizy (opisu) zgodności. Pakiet zmian Polskiego Ładu wprowadził w tym zakresie znaczące uproszczenie – wyłączono konieczność sporządzenia benchmarku, jeśli transakcję realizuje podmiot o statusie mikro lub małego przedsiębiorcy.  Natomiast sam przepis nie wskazuje wyraźnie, czy wystarczy, że sam podmiot ma taki status, czy ma mieć go też druga strona transakcji. Wydaje się jednak, że gdyby obydwie strony miały mieć taki status, to wymóg wprost zawarto by w przepisie (jak np. w przypadku zwolnienia z obowiązku dokumentacyjnego ze względu na nie poniesienie straty podatkowej) – co sygnalizowaliśmy już w tym wpisie.

Takie podejście znajduje również potwierdzenie w treści aktów wykonawczych, które wymagają wskazania informacji o statusie mikroprzedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy przez przedstawienie, czy podmiot powiązany w ostatnim roku podatkowym spełnił określone warunki – konsekwentnie stosowana jest liczba pojedyncza.