Choć regulacje dotyczące cen transferowych funkcjonują od wielu lat w polskich podatkach dochodowych, to nadal nie wszyscy podatnicy zdają sobie sprawę, że problem dotyczy nie tylko podmiotów powiązanych, ale także podmiotów realizujących transakcje z kontrahentami z tzw. rajów podatkowych. Przykładem takiego raju podatkowego jest Hong Kong – region Chińskiej Republiki Ludowej. Z danych udostępnionych przez KUKE wynika, że wymiana handlowa polskich firm z Hong Kongiem w 2019 r. osiągnęła ponad 1,5 MLD zł (eksport) i ok. 0,5 MLD zł (import), a więc nie są to wartości jedynie symboliczne.
Raj podatkowy – czyli co?
Potocznie rajem podatkowym określa się kraj mający bardzo liberalne regulacje podatkowe. W powszechnym obiegu zdarza się określać takim mianem nawet niektóre kraje UE (np. Cypr czy Holandia). Jednak z perspektywy poruszanej tu problematyki interesować nas będzie lista „krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową”, zawarta w odpowiednich rozporządzeniach Ministra Finansów. Lista rajów podatkowych jest oczywiście okresowo aktualizowana. Poza raczej egzotycznymi dla polskiego podatnika terytoriami, takimi jak Republika Vanuatu czy Saint Lucia, na liście rajów podatkowych znajdują się też bardziej popularne kierunki handlowe, których Hong Kong jest dobrym przykładem.
Po pierwsze – ceny rynkowe
Dokonywanie transakcji z firmą z raju podatkowego rodzi określone obowiązki. Przede wszystkim jest to konieczność stosowania cen rynkowych w tych transakcjach. W przepisach odnajdziemy oczywiście szczegółowe regulacje wyznaczania cen rynkowych, w tym możliwe do zastosowania metody. Warto pamiętać, że – inaczej niż w przypadku transakcji kontrolowanych, tj. realizowanych z podmiotami powiązanymi – w tym przypadku zwykle nie da się skorzystać z uproszczeń typu „safe-harbour” (uproszczenia dotyczące usług o niskiej wartości dodanej oraz transakcji pożyczkowych).
Po drugie – dokumentacja
Dokonywanie transakcji z podmiotem z raju podatkowego może skutkować obowiązkiem dokumentacyjnym. Podobnie jak w przypadku transakcji kontrolowanych, istotna jest wartość transakcji, która rzutuje na istnienie obowiązku. O ile jednak w przypadku transakcji kontrolowanych progi transakcyjne są relatywnie wysokie (zależnie od transakcji – ale minimum 2 MLN zł), to w przypadku transakcji z kontrahentem z raju podatkowego wystarczy przekroczyć w roku obrotowym kwotę 100 tys. zł. Uwaga ta dotyczy również sytuacji, gdy kontrahent jest jednocześnie podmiotem powiązanym.
Warto przy tej okazji wspomnieć, że od 1 stycznia 2021 r. obowiązek rozciągnięto także na transakcje, przy których rzeczywisty właściciel (beneficial owner) ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w raju podatkowym – a więc sama transakcja polskiego przedsiębiorcy nie musi być realizowana z podmiotem z raju podatkowego, wystarczy że rzeczywistym beneficjentem będzie rezydent podatkowy kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową (choć w tym przypadku próg transakcyjny jest wyższy i wynosi 0,5 MLN zł).
Z obowiązkiem dokumentacyjnym wiąże się natomiast konieczność złożenia odpowiedniego oświadczenia do organów podatkowych oraz informacji TPR – obowiązki te obwarowane są sankcjami z KKS.
Na koniec wypada dodać, że od 1 stycznia 2021 r. dokumentacja transakcji dokonywanej z podmiotem z raju podatkowego musi zawierać także uzasadnienie gospodarcze transakcji („test korzyści”).
Podatniku – pilnuj z kim i za ile
Jak widać, w przypadku handlu z kontrahentem z Hong Kongu dość łatwo wpaść w szerokie obowiązki podatkowe, obwarowane daleko idącymi sankcjami. Problem ten nie dotyczy oczywiście handlu z firmami z pozostałej części Chińskiej Republiki Ludowej. Jednak nie zawsze przejrzyste struktury kontrahentów z Chin mogą skutkować dla polskich przedsiębiorców ryzykiem przyjęcia, że rzeczywisty beneficjent transakcji ma siedzibę w Hong Kongu. Warto więc monitorować transakcje na tych kierunkach handlowych (np. pod kątem płatności – czy nie trafiają do raju podatkowego).
