Przychód z praw majątkowych lub przychód z działalności gospodarczej

Jak pisaliśmy już na blogu, w przypadku handlu kryptowalutą (np. bitcoin, ethereum, litecoin) który wyczerpuje znamiona działalności gospodarczej, przychód uzyskany ze sprzedaży kryptowalut powinien być zakwalifikowany do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Pisaliśmy także, że w przeciwnym wypadku – naszym zdaniem – przychód ten należy zaliczyć do przychodów z praw majątkowych.

Powyższe potwierdził NSA w wyroku z 6 marca 2018 r. (II FSK 488/16), utrzymując w mocy wyrok sądu I instancji, który stwierdził:

do celów podatkowych przychód ze sprzedaży zakupionej przez Skarżącego wirtualnej waluty bitcoin będzie stanowić przychód z praw majątkowych.

W obu przypadkach właściwym zeznaniem jest PIT-36 lub PIT-36L (dla osób opodatkowanych „liniowo”).

Przychód należny, czy przychód otrzymany?

W przypadku zakwalifikowania przychodów do źródła działalność gospodarcza przychód powstaje już wtedy, gdy jest należny (o tym, kiedy jest należny, decydują postanowienia regulaminu giełdy kryptowalutowej) – co wynika z art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei w przypadku przychodów z praw majątkowych, przychód powstaje z chwilą otrzymania środków lub pozostawienia ich do dyspozycji (co potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 20 marca 2017 r., 0461-ITPB1.4511.27.2017.2.MR). O ile moment otrzymania środków ze sprzedaży łatwo zidentyfikować, to rozpoznanie momentu pozostawienia środków do dyspozycji wymaga analizy zasad przyjętych przez daną giełdę kryptowalutową. Środki nieotrzymane, ale pozostawione do dyspozycji też stanowią przychód.

Przychód z praw majątkowych – koszty potrącalne w dacie poniesienia, czy osiągnięcia przychodu?

W przypadku osiągania przychodów poza działalnością gospodarczą, podatnik nie prowadzi ksiąg rachunkowych ani podatkowej księgi przychodów i rozchodów. W myśl art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby te potrącają koszty uzyskania przychodów w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione. Oznacza to, że w danym roku podatkowym należy uwzględnić także te koszty, które zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów w latach następnych, jak i koszty, które są związane z przychodami z lat poprzednich.

W świetle powyższego, jeśli podatnik nabył kryptowalutę w 2016 r., a w 2017 r., ją sprzedał, to w zeznaniu za 2016 r. powinien wykazać stratę równą poniesionym wydatkom, a w 2017 r. – dochód równy przychodowi.

W naszej ocenie istnieją argumenty (m.in. wynikające z wykładni systemowej), że koszty uzyskania przychodów powinny być potrącane w roku uzyskania odpowiadających im przychodów. Takie stanowisko prezentuje się także w niektórych interpretacjach podatkowych (zob. np. interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 20 marca 2017 r., 0461-ITPB1.4511.27.2017.2.MR).

Odrębną kwestią pozostaje to, jak wyliczać te koszty w przypadku sprzedaży kryptowaluty zakupywanej po różnych kursach. Sprowadza się to do odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest w tym zakresie zastosowanie jednej z tzw. metod rozchodu zapasów – np. FIFO lub LIFO. Tą kwestią zajmiemy się w jednym z następnych wpisów na blogu.

Czy należy opłacać zaliczki na podatek?

Sprzedaż kryptowalut poza działalnością gospodarczą nie ma wiąże się z obowiązkiem odprowadzania zaliczek na podatek. Z kolei osoby sprzedające kryptowaluty w ramach działalności gospodarczej muszą liczyć się z obowiązkiem opłacania zaliczek na zasadach właściwych dla przychodów z działalności gospodarczej.

Pamiętaj o dowodach!

Zakupując i sprzedając kryptowaluty należy zbierać dowody wskazujące na poniesienie kosztów. Co istotne, nie każdy dowód zostanie zaakceptowany przez organ podatkowy. Przekonała się o tym podatniczka, która zapłaciła za Bitcoiny przekazem pocztowym. Organ wskazał, że nie ma ona prawa do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów; będzie zatem zmuszona opodatkować całą kwotę uzyskaną z ich sprzedaży (interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 3 kwietnia 2017 r., 2461-IBPB-2-2.4511.12.2017.2.BF).

Powyższe dotyczy także osób uzyskujących przychody z działalności gospodarczej. Jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 29 lipca 2015 r. (IBPB-1-1/4511-107/15/AB), dowód, który potwierdza tylko wpłatę pieniędzy z własnego konta bankowego na konto na giełdzie, nie odpowiada wymogom stawianym przez przepisy prawa podatkowego. Nie stanowi on zatem podstawy do uwzględniania kosztów zakupu kryptowaluty w rachunku podatkowym.

Fiskus dowie się o Twoich transakcjach

Na każdej osobie dokonującej transakcji kryptowalutami ciąży obowiązek złożenia zeznania podatkowego i zapłacenia podatku (jeśli wystąpi). Uchylenie się od tego obowiązku zagrożone jest karą grzywny, karą pozbawienia wolności albo obu tym karom łącznie.

Dotyczy to także osób handlujących na azjatyckich giełdach kryptowalutowych. O ile uzyskanie przez fiskusa informacji o samych transakcjach może być utrudnione (choć nie niemożliwe!), to – przynajmniej w założeniu – dokonywanie tych transakcji powoduje osiągnięcie przysporzenia majątkowego. Gdy nie zostanie ono ujawnione organowi, może być uznane za przychód ze źródeł nieujawnionych, co otwiera możliwość opodatkowania go stawką 75%. Gromadzenie odpowiedniej dokumentacji może pomóc uchronić się przed drakońskim opodatkowaniem.

Organy podatkowe mogą też wejść w posiadanie informacji o korzystaniu przez handlującego z zagranicznych rachunków bankowych z uwagi na implementację do polskiego porządku prawnego dyrektywy 2011/16/UE z 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania. Należy także pamiętać, że Polska jest stroną blisko stu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, które umożliwiają m.in. uzyskanie informacji o transakcjach przeprowadzanych przez zagraniczne giełdy, jeśli może to skutkować osiągnięciem przychodu przez polskiego rezydenta.