Kiedy trzeba płacić przez rachunek płatniczy?

Od 1 stycznia 2017 r. podatnicy PIT i CIT nie mogą zaliczać do kosztów uzyskania przychodów wydatku w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji o wartości powyżej 15 000 zł została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Należy podkreślić, że ograniczenie to dotyczy przedsiębiorców dokonujących transakcji z innymi przedsiębiorcami oraz jest niezależne od liczby płatności – istotna jest wartość transakcji.

Jeżeli jednak podatnik zaliczy do kosztów uzyskania przychodów wydatek przekraczający 15 000 zł, który nie został uregulowany za pośrednictwem rachunku płatniczego, to zobligowany jest zmniejszyć koszty uzyskania przychodów albo – w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększyć przychody w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Należy pamiętać, że powyższe zasady odnoszą się także do nabycia lub wytworzenia środków trwałych, nabycia wartości niematerialnych i prawnych, dokonania płatności po likwidacji działalności gospodarczej, a także po zmianie formy opodatkowania na formę zryczałtowaną.

Transakcja, czyli co?

Dla zrozumienia opisanych wyżej zasad kluczowe jest ustalenie znaczenia pojęcia „transakcji”. Do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się bowiem wydatków w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji powyżej kwoty 15 000 zł została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Jak wyjaśnił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 16 marca 2017 r. (1462-IPPB6.4510.6.2017.1.AM):

transakcją jest umowa, będąca źródłem stosunku zobowiązaniowego. Przez transakcję należy rozumieć zatem taką czynność prawną (umowę) zawieraną w związku z prowadzoną przez strony działalnością gospodarczą, w wykonaniu której dokonywana jest co najmniej jedna płatność.

Organy podatkowe dostrzegają jednocześnie, że w obrocie istnieją także umowy ramowe, które określają warunki udzielania i realizacji zamówień, w tym również ich termin, lecz nie kreują zobowiązania do spełnienia świadczeń o określonej wartości. Zdaniem organów, w przypadku takich umów jednorazowa wartość transakcji odnosi się do wartości poszczególnych zamówień (interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 kwietnia 2017 r., 2461-IBPB-1-2.4510.21.2017.2.MS).

Z kolei w przypadku usług ciągłych organy podatkowe zgadzają się, że limit 15 000 zł dotyczy okresu rozliczeniowego – zob. interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 31 marca 2017 r. (0111-KDIB1-3.4010.2.2017.1.MST), która dotyczy umowy najmu rozliczanej w miesięcznych okresach rozliczeniowych.

Należy także pamiętać, że dla zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów istotna jest wartość transakcji, a nie wysokość kwoty zapłaconej w gotówce.

Sposób dokonania zapłaty

Z powyższego wynika, że „bezpieczni” są przedsiębiorcy dokonujący zapłaty za pośrednictwem rachunku płatniczego. Należy zwrócić uwagę, że nie każdy rachunek bankowy może zostać uznany za rachunek płatniczy – będzie nim tylko taki rachunek bankowy, który służy do wykonywania transakcji płatniczych (por. art. 2 pkt  25 ustawy o usługach płatniczych). Istnieje zatem ryzyko uznania, że np. rachunek oszczędnościowy nie zostanie uznany za rachunek płatniczy. Z kolei nie budzi wątpliwości fakt, że zapłata kartą płatniczą powinna zostać uznana za zapłatę za pośrednictwem rachunku płatniczego (co potwierdza np. interpretacja Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z 13 marca 2017 r., 2461-IBPB-1-3.4510.57.2017.2.AL).

Co istotne, omówionych wyżej przepisów, ograniczających zaliczanie wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów, nie stosuje się wówczas, gdy ma miejsce uregulowanie lub wygaśnięcie zobowiązania z innych powodów niż dokonanie płatności, np. w przypadku dokonywania potrącenia (kompensaty) lub dokonywania transakcji barterowych (zob. interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 14 marca 2017 r., 1462-IPPB6.4510.12.2017.1.AZ oraz interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 5 stycznia 2017 r., 2461-IBPB-1-3.4510.1087.2016.1.MST).

Powyższe wynika z faktu, że przepisy dotyczące kosztów uzyskania przychodów odnoszą się do transakcji regulowanych w drodze płatności, a nie ogólnie do sposobów regulowania zobowiązań.