Prawo podatkowe podlega ciągłym zmianom
Jak powszechnie wiadomo, prawo podatkowe cechuje się dużą zmiennością. Co istotne, podatnicy zaskakiwani są nie tylko zmianami w przepisach, lecz zmienia się także ich wykładnia – nierzadkie są sytuacje, w których w odniesieniu do tego samego problemu istnieje więcej niż jedna linia orzecznicza. Biorąc pod uwagę ingerencyjność prawa podatkowego oraz fakt, że na podatniku ciąży obowiązek samoobliczenia podatku, niezbędne są mechanizmy gwarancyjne, które pomagają podatnikowi przewidzieć skutki podatkowe jego działań. O potrzebie ich istnienia świadczy choćby popularność instytucji interpretacji indywidualnej, lecz spotkać się można z praktyką kwestionowania jej mocy ochronnej (o czym pisaliśmy tutaj).
W tym kontekście interesującym pomysłem wydają się objaśnienia podatkowe oraz tzw. klauzula pewności prawa. Istnieją one w polskim porządku prawnym od 1 stycznia 2017 r.
Objaśnienia podatkowe
Objaśnienia podatkowe można scharakteryzować jako ogólne wyjaśnienia dotyczące praktycznych aspektów stosowania prawa podatkowego. W zamyśle projektodawców, w odróżnieniu od interpretacji ogólnych, nie będą one dotyczyły wyłącznie wykładni przepisów, lecz obejmować będą również praktyczne ich zastosowanie wraz z podaniem przykładowych sytuacji. Objaśnienia podatkowe są zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.
Co istotne, zastosowanie się do objaśnień podatkowych będzie miało podobny skutek jak zastosowanie się do interpretacji indywidualnej, tj. nie może szkodzić podatnikowi. Jeżeli więc podatnik zastosuje się do wydanych objaśnień, lecz organ podatkowy w danej sprawie zajmie odmienne stanowisko, podatnik nie poniesie sankcji karno-skarbowych oraz odsetek za zwłokę. Ochrona nie będzie przysługiwała jednak podatnikowi, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem objaśnienia będą stanowiły element decyzji wydanej z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania lub pozostanie w związku z wystąpieniem nadużycia prawa na gruncie VAT.
Warto zauważyć, że objaśnienia podatkowe opatrzone będą datą rozpoczęcia obowiązywania. Jeżeli podatnik zastosuje się do objaśnień w okresie rozliczeniowym przed rozpoczęciem ich obowiązywania, naraża się na skutek w postaci braku ochrony. Warto także odnotować, że w przypadku podatków nierozliczanych okresowo, przez okres rozliczeniowy rozumie się miesiąc, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Utrwalona praktyka interpretacyjna (tzw. klauzula pewności prawa)
Przez utrwaloną praktykę interpretacyjną rozumie się wyjaśnienia zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego, dominujące w wydawanych w takich samych stanach faktycznych lub zdarzeniach przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym interpretacjach indywidualnych – w trakcie okresu rozliczeniowego, w którym podatnik się do niej zastosował oraz w okresie 12 miesięcy przed rozpoczęciem tego okresu.
Tak jak w przypadku objaśnień podatkowych, zastosowanie się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej nie może szkodzić podatnikowi.
Co istotne, gdy do danego okresu rozliczeniowego oraz okresu 12 miesięcy przed jego rozpoczęciem zastosowanie mają wydane w odniesieniu do takiego samego zagadnienia interpretacja ogólna lub objaśnienia podatkowe, wydane w takim samym stanie prawnym przed rozpoczęciem lub w trakcie tego okresu rozliczeniowego, od dnia ich opublikowania to one stanowią utrwaloną praktykę interpretacyjną. Oznacza to stworzenie swego rodzaju hierarchii wskazanych instytucji, stawiając objaśnienia podatkowe oraz interpretacje ogólne ponad utrwaloną praktykę interpretacyjną.
Pozytywnie należy ocenić wprowadzenie opisanych wyżej instytucji przyczyniających się do zwiększenia pewności prawa. W przypadku objaśnień podatkowych osiągnięcie tego celu będzie możliwe wówczas, gdy nie będą one wydawane rzadko i dotyczyć będą problemów budzących wątpliwości. Jednocześnie trzeba zauważyć, że utrwalona praktyka interpretacyjna definiowana jest jako „dominujące wyjaśnienia”. Interpretując to wyrażenie językowo wydaje się, że chodzi o wyjaśnienia, które przeważają ilościowo. W praktyce zbadanie tego stanu rzeczy może nastręczać pewnych trudności.
Zmiany w procedurze występowania o interpretacje indywidualne
Zwracamy także uwagę, że od 1 marca 2017 r. istotnej zmianie ulegnie sposób składania wniosków o interpretacje indywidualne. Organem właściwym w sprawach dotyczących m.in. wydawania interpretacji indywidualnych będzie dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.
Z powyższą zmianą koresponduje modyfikacja formularzy wniosków o interpretację. Jakkolwiek nie weszły one jeszcze w życie, to stosowne rozporządzenia zostały już skierowane do podpisu Ministra Rozwoju i Finansów (w sprawie wniosku ORD-IN oraz w sprawie wniosku ORD-WS).
Uwaga! Zmienił się także numer rachunku bankowego, na który uiszcza się opłatę za wydanie interpretacji (25 1010 1212 0064 6422 3100 0000) oraz adres, na który kieruje się wnioski (Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, Bielsko-Biała, ul. Sixta 17).
Na mocy przepisów przejściowych postępowania dotyczące wydawania interpretacji indywidualnych wszczęte i niezakończone przed dniem 1 marca 2017 r. przejmuje dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.
