Dotacje w projektach badawczych

W jednym z ubiegłorocznych wpisów poruszyliśmy zagadnienie dotacji w podstawie opodatkowania VAT. Podatnicy realizujący projekty naukowe i badawcze szeroko korzystają z możliwości dofinansowania publicznego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR). Często umowy o dofinansowanie przewidują przeniesienie praw autorskich do wyników badań na Skarb Państwa lub podmiot, który dokona ich komercjalizacji. W niniejszym wpisie zajmiemy się praktyką organów podatkowych w zakresie VAT od tego rodzaju dotacji.

Przeniesienie praw – odpłatne czy nieodpłatne?

Przeniesienie majątkowych praw autorskich do projektu badawczego na gruncie VAT stanowi świadczenie usług. W typowej sytuacji sprzedaż praw uznawana jest za odpłatne świadczenie usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. W praktyce umowy regulujące dofinansowanie NCBiR, jak również umowy między podmiotami wspólnie realizującymi dany projekt przewidują nieodpłatne przeniesienie praw do wyników prac. Powstaje więc pytanie, czy na gruncie VAT czynność taka stanowić będzie świadczenie odpłatne czy nieodpłatne. Jak wskazywaliśmy poprzednio, dla uznania świadczenia za odpłatne do celów VAT nie jest konieczne, aby wynagrodzenie pochodziło od odbiorcy świadczenia – może także pochodzić od osoby trzeciej (wyrok TSUE z 7 października 2010 r. w sprawie C-53/09). Pomimo więc takich zapisów umów istnieją podstawy do uznania przeniesienia praw autorskich do projektów za odpłatne świadczenie usług.

Praktyka organów podatkowych

W najnowszych interpretacjach organy podatkowe prezentują stanowisko, zgodnie z którym dotacje przeznaczone na realizację prac badawczych, których wyniki przeniesione zostaną na inny podmiot, powiększają podstawę opodatkowania VAT. Czynnością opodatkowaną jest przeniesienie tych praw. Poglądy administracji podatkowej opierają się na przyjęciu, że dotacje w tym przypadku mają typowo przedmiotowy charakter – wiążą się zatem z danym, konkretnym projektem, którego efektem jest wytworzenie, a następnie przeniesienie, majątkowych praw autorskich. To odróżnia je od dotacji podmiotowych, które wiążą się z ogólną działalnością podatnika, i które są neutralne z punktu widzenia VAT.

Organy argumentują, że takie dotacje mają bezpośredni wpływ na cenę przekazywanych praw. Stanowią pokrycie kosztów ich wytworzenia i rodzaj wynagrodzenia za przeniesienie, choć są otrzymywane od podmiotu innego, niż podmiot nabywający prawa. Taki pogląd wyraził m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 5 kwietnia 2017 r. (1462-IPPP1.4512.59.2017.1.MK), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacjach z 22 lutego 2017 r. (2461-IBPP2.4512.977.2016.2.KO) i 21 kwietnia 2016 r. (IBPP1/4512-61/16/LSz).

Co istotne, stanowisko takie zaprezentował także Minister Finansów w interpretacjach z 12 lipca 2016 r. (PT8.8101.295.2015.SBA/479) i z 14 kwietnia 2016 r. (PT8.8101.193.2015/SBA/369) – zmieniając z urzędu wcześniejsze, korzystniejsze dla podatników interpretacje wskazujące na brak konieczności włączania dotacji do podstawy opodatkowania VAT. Podobnie do sprawy podszedł WSA w Olsztynie (wyrok z 19 października 2016 r., sygn. I SA/Ol 612/16).

„Pułapka” obowiązku podatkowego

Przyjęcie poglądu o opodatkowaniu VAT tego rodzaju dotacji skutkuje dla podatnika koniecznością rozpoznania obowiązku podatkowego. Warto pamiętać, że w przypadku dotacji obowiązek ten określony jest w sposób szczególny – powstaje w momencie otrzymania całości lub części dotacji (art. 19a ust. 5 pkt 2 ustawy o VAT). A zatem moment opodatkowania „odrywa się” od momentu wykonania usługi – przeniesienia praw do projektu, który może nastąpić znacznie później niż samo otrzymanie dotacji.

Kwalifikowalność VAT

Ponadto, kwalifikacja dotacji do podstawy opodatkowania VAT czynności polegających na zbyciu praw do wyników prac może powodować dla podatników dalsze problemy. Wystąpienie czynności opodatkowanych oznacza bowiem, że nabycie towarów i usług służących realizacji projektu wiąże się z istnieniem prawa do odliczenia VAT. Nieświadomy tego prawa podatnik może błędnie wskazać we wniosku o dofinansowanie VAT związany z zakupami jako koszt kwalifikowalny projektu. To natomiast może skutkować koniecznością częściowego zwrotu dotacji.