Podatkowe aspekty obrotu kryptowalutą

Świat w dobie gospodarki cyfrowej nie przestaje nas zaskakiwać. Jak podał kilkanaście dni temu Bloomberg, jedna jednostka najpopularniejszej obecnie krypotwaluty – Bitcoina (1 BTC) – przekroczyła cenę uncji złota.

Obrót kryptowalutą może być więc dobrym interesem. Jak się okazuje, także dla budżetu państwa. Handel walutą kryptograficzną wywołuje bowiem skutki podatkowe. W niniejszym wpisie chcemy omówić kilka zagadnień w tym zakresie.

Handel kryptowalutą to… nie handel?

Szereg interpretacji indywidualnych potwierdza, że przychody uzyskane przez podatnika z obrotu wirtualną walutą mogą być opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych według stawki 3% (zob. np. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 29 października 2015 r., IPPB1/4511-1078/15-2/EC; interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 21 lipca 2016 r.).

Powyższe stanowisko opiera się na uznaniu, że działalność polegającą na handlu kryptowalutą klasyfikuje się do grupowania PKWiU pod symbolem 47.00.89.0 – sprzedaż detaliczna towarów niekonsumpcyjnych, nieżywnościowych, gdzie indziej niesklasyfikowanych. W takiej sytuacji podstawą do zastosowania stawki 3% jest przepis art. 12 ust. 1 pkt 5 lit. b) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Co istotne, to podatnicy dokonywali we wnioskach o interpretacje takiej kwalifikacji; organy podatkowe nie są do tego upoważnione.

Warto jednak zwrócić uwagę, że na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego opublikowano precedens z 12 grudnia 2016 r., zgodnie z którym usługi kupna i sprzedaży waluty Bitcoin powinny być klasyfikowane do grupowania PKWiU pod symbolem 64.19.30.0 – pozostałe pośrednictwo pieniężne, gdzie indziej niesklasyfikowane.

Powyższe pod znakiem zapytania stawia możliwość opodatkowania przychodów z obrotu wirtualną walutą (nie tylko Bitcoinem) ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W załączniku nr 2 do powołanej wyżej ustawy wskazano bowiem na usługi finansowe i ubezpieczeniowe sklasyfikowane w sekcji K PKWiU (tam znajduje się dział 64 PKWiU). Jak stanowi art. 8 ust. 1 pkt 3 lit. e tej ustawy, opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie stosuje się do podatników osiągających (w całości albo w części!) przychody z tytułu świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy.

Jakkolwiek opinia urzędu statystycznego nie jest wiążąca ani dla podatników, ani też dla organów podatkowych, to w praktyce może okazać się decydująca w trakcie ewentualnego postępowania. Wydaje się także, że trud uzyskania odmiennej opinii urzędu statystycznego może być płonny. Skoro przychody uzyskane z obrotu wirtualną walutą nie mogą być opodatkowane ryczałtem od przychodów, należy przyjrzeć się zasadom ich opodatkowania na gruncie podatku dochodowego.

Handel kryptowalutą a podatek dochodowy

W tym zakresie sporne wydaje się przede wszystkim to, do jakiego źródła przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych należy zaliczyć przychód ze sprzedaży kryptowaluty. W naszej ocenie przychód ten należy zaliczyć do przychodów z praw majątkowych. Jak podkreśla się bowiem w orzecznictwie „pozostałe źródła przychodów mają w pewnym sensie charakter szczególny względem «praw majątkowych». Przychód powinien być kwalifikowany do tego źródła niejako w ostateczności, gdy nie można go zakwalifikować do innego źródła. Wydaje się, że pozostaje ono źródłem ogólnym nawet względem «pozostałych źródeł przychodu»” (wyrok WSA w Gdańsku z 16 grudnia 2015 r., I SA/Gd 1551/15). Taką kwalifikację potwierdza np. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 21 grudnia 2015 r., IPTPB1/4511-583/15-4/MD. W konsekwencji dochód z tego tytułu będzie opodatkowany według skali podatkowej.

Jeżeli jednak obrót wirtualną walutą będzie odbywać się w ramach działalności gospodarczej (działalność prowadzona we własnym imieniu, w sposób zorganizowany i ciągły), to uzyskany przychód z tego tytułu powinien być zakwalifikowany do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Potwierdza to interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 25 lutego 2014 r., IPPB2/415-842/13-2/MK. W konsekwencji możliwy byłby wybór opodatkowania według stawki liniowej.

Handel kryptowalutą a VAT

Przez długi czas istniał spór, czy obór walutą wirtualną podlega opodatkowaniu VAT. Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 21 czerwca 2013 r. (IBPP2/443-258/13/ICz) podkreślił, że „czynności polegających na zbywaniu elektronicznych certyfikatów Bitcoin nie można zaliczyć do usług finansowych, o których mowa w przepisach art. 43 ust. 1 pkt 7 i pkt 40 ustawy o VAT. Opisane usługi świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz kontrahentów nie spełniają żadnej z przesłanek opisanych w ww. przepisach dotyczących zwolnień od podatku VAT dla usług finansowych”.

Jak stwierdził jednak TSUE w wyroku z 22 października 2015 r. w sprawie C‑264/14 (David Hedqvist), „art. 135 ust. 1 lit. e) dyrektywy VAT obejmuje również świadczenie usług takich jak w postępowaniu głównym, które polegają na wymianie walut tradycyjnych na jednostki wirtualnej waluty «bitcoin» i odwrotnie, dokonywane za zapłatą kwoty odpowiadającej marży wynikającej z różnicy pomiędzy ceną, po jakiej dany przedsiębiorca nabywa waluty, a ceną, po jakiej je sprzedaje klientom”. Jak stanowi wskazany przepis dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące m.in walut.

Obecnie nie ma więc wątpliwości, że sprzedaż wirtualnej waluty Bitcoin za wynagrodzeniem stanowi świadczenie usług, lecz jest zwolniona od VAT. Wniosek ten znajduje potwierdzenie w praktyce organów podatkowych (zob. np. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 6 kwietnia 2016 r., ILPP5/4512-1-5/16-4/IP). W naszej ocenie stanowisko to powinno mieć zastosowanie także do walut kryptograficznych innego rodzaju.