Rynek pracownika

Dzisiejszy rynek pracy po niepewnych miesiącach pandemii na powrót staje się rynkiem pracownika. Zresztą w niektórych branżach, jak np. w sektorze IT, nawet restrykcyjne obostrzenia nie powstrzymywały pracowników przed dokonywaniem zmiany miejsca pracy. Nic więc dziwnego, że pracodawcy próbują się wyróżnić. Obok benefitów, które wpisały się już na stałe w korporacyjny krajobraz, jak karta na siłownię czy słynne już „owocowe czwartki”, pojawiają się nowe propozycje, np.: sesje z psychologiem, doradztwo personalne, coaching.

Przychód ze stosunku pracy

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) nieodpłatne świadczenia otrzymane przez pracownika stanowią dla niego przychód ze stosunku pracy. Pracodawca przekazując nieodpłatnie towary lub usługi pracownikowi musi o tym pamiętać, aby prawidłowo odprowadzić zaliczki na podatek dochodowy pracownika, zgodnie z nałożonym na niego obowiązkiem płatniczym (art. 31 updof).

Zagadnienie to nie jest jednak takie oczywiste, o czym świadczy duża liczba wydawanych w podobnych sprawach interpretacji indywidualnych i wyroków sądów administracyjnych. Nie każde świadczenie proponowane przez pracodawcę będzie bowiem stanowiło przychód dla pracownika.

Kryterium uznania nieodpłatnego świadczenia za przychód

Przełomowym orzeczeniem w tym zakresie był wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (K 7/13), w którym określone zostały warunki, jakie dane świadczenie musi spełniać, aby móc uznać je za przychód ze stosunku pracy. Orzeczenie to jest o tyle istotne, że Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej opiera obecnie wydawane w podobnych sprawach interpretacje właśnie na tych trzech kryteriach, sformułowanych przez Trybunał Konstytucyjny:

„Należy przyjąć, że za przychód pracownika mogą być uznane świadczenia, które:

– po pierwsze, zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),

– po drugie, zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,

– po trzecie, korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów)”.

Pozapłacowe świadczenia pracownicze – wczoraj i dziś

Popularne od kilku lat owoce dostępne dla pracowników w miejscu pracy nie stanowią dla nich nieodpłatnych świadczeń, trudno określić bowiem indywidualną wartość świadczenia dla poszczególnych pracowników – zob. np. interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 7 sierpnia 2018 r., 0112-KDIL3-1.4011.305.2018.1.AN). Jeśli chodzi o proponowane w wielu miejscach pracy karty na siłownię, co do zasady ich wartość jest przychodem pracownika, ponieważ świadczenie przypisane jest indywidualnie do danej osoby – np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 17 maja 2021 r., 0114-KDIP3-1.4011.152.2021.4.MK).

Bardziej problematyczne mogą okazać się wspomniane usługi doradztwa personalnego czy spotkania z terapeutą, które w dobie pandemii są coraz częściej proponowane przez pracodawców. Wszystko jednak zależy od tego w jaki sposób pracodawca umożliwia korzystanie z podobnych świadczeń pracownikowi.

Jeśli korzystanie z sesji coachingu jest dostępne dla pracownika:

– po zgłoszeniu chęci korzystania przez niego z takich świadczeń;

– spotkania ze specjalistą nie są powiązane jedynie z pracą, ale w grę wchodzi także doradztwo dotyczące sfery prywatnej pracownika;

– jest możliwe określenie jaka kwota została przez pracownika zaoszczędzona w wyniku korzystania ze spotkań organizowanych przez pracodawcę;

wówczas świadczenie takie będzie przychodem ze stosunku pracy.

Inaczej może wyglądać sytuacja, jeśli pracodawca nie uzależnia zakupu usług od dobrowolnych zgłoszeń pracowników, a kieruje je do wszystkich zatrudnionych. Przykładowo, jeśli psycholog jest dostępny dla wszystkich pracowników w każdą drugą środę miesiąca i pracodawca nie ma wglądu w to czy dany pracownik w ogóle korzystał z takiego świadczenia – nie da się wyodrębnić wymiernej, zindywidualizowanej korzyści dla danego pracownika.

Powyższe stanowiska znajdują odzwierciedlenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 19 września 2019 r. (0111-KDIB3-1.4012.439.2019.3.KO) oraz interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 10 marca 2021 r. (0113-KDIPT2-2.4011.1020.2020.2.DA).

Darowizna dla pracownika

Obok atrakcyjnych propozycji nieodpłatnych świadczeń dostępnych dla pracownika, pracodawcy także coraz częściej proponują nagrody i podarunki na specjalne okazje: prezenty na urodziny dziecka, karty podarunkowe dla nowożeńców czy upominki z okazji jubileuszu firmy lub stażu pracy pracownika.

W wielu ostatnio wydawanych interpretacjach indywidualnych Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zgadza się z wnioskodawcami, że podobne świadczenia stanowią nie przychód ze stosunku pracy, a darowiznę dla pracownika – interpretacja indywidualna z 23 września 2019 r. (0115-KDIT2-2.4011.273.2019.1.BK), interpretacja indywidualna z 4 lipca 2019 r. (0114-KDIP3-3.4011.238.2019.1.JK3), interpretacja indywidualna z 2 marca 2021 r. (0115-KDIT2.4011.868.2020.1.MD).

Takie podejście jest korzystne dla pracodawców – w przypadku podatku od spadków i darowizn ewentualny podatek zapłacić musieliby pracownicy, co jednak z uwagi na zwolnienie kwotowe (4902 zł w ciągu ostatnich 5 lat) nie będzie wymagało także żadnego działania ze strony pracowników.

Nieodpłatne świadczenia i prezenty w VAT

Obok obowiązków wynikających z przepisów ustawy o podatku dochodowym pracodawcy muszą także pamiętać o tym, że przekazywanie nieodpłatnie towarów pracownikowi może podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (art. 7 ust. 2 uptu), o ile przy nabyciu lub wytworzeniu tych towarów przysługiwało pracodawcy prawo do odliczenia VAT. Takie przekazanie może nie być opodatkowane, jeśli stanowi prezent o małej wartości – jednak wtedy takie przekazanie musi być dokonane na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnika. Dodatkowo wartość jednorazowego prezentu nie może przekroczyć kwoty 20 zł (netto) lub suma przekazanych w ciągu roku danemu pracownikowi prezentów nie może wynieść więcej niż 100 zł (bez podatku) – zob. np. interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 września 2021 r. (0111-KDIB3-1.4012.462.2021.4.WN).

Także zużycie towarów pracodawcy na cele osobiste pracownika podlega opodatkowaniu, jeśli przy nabyciu lub wytworzeniu tych towarów przysługiwało pracodawcy prawo do odliczenia VAT (art. 8 ust. 2 pkt 1 uptu). Podobnie nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste pracowników podlega opodatkowaniu (art. 8 ust. 2 pkt 2 uptu). Jednak warto w tym miejscu wspomnieć, że samo pośrednictwo w zakupie pakietów medycznych czy ubezpieczeniowych dla pracowników nie stanowi świadczenia usług na rzecz pracowników – interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 28 listopada 2018 r. (0115-KDIT1-1.4012.680.2018.2.AJ).