Nie od dziś wiadomo, że dla zagranicznych inwestorów jednym z kluczowych problemów stojących na przeszkodzie inwestowania w naszym kraju są niejasne przepisy prawa podatkowego oraz częste ich zmiany. Zdaje się, że ustawodawca ma tego świadomość i chcąc zachęcić zagranicznych inwestorów, ale także tych rodzimych, do inwestowania w Polsce, przewiduje w projekcie zmian podatkowych zwanych Nowym Ładem instytucję „porozumienia inwestorskiego”, które, jak wskazuje sam ustawodawca, „ma służyć realizacji zasady pewności prawa podatkowego oraz zapewnieniu jednolitej i spójnej wykładni przepisów prawa podatkowego”. Co zakładają projektowane przepisy w zakresie porozumienia ? Czy porozumienie inwestorskie spełni pokładane w nim nadzieje? Jakie zagrożenia płyną z projektowanych regulacji?

Czym ma być porozumienie inwestorskie?

Porozumienie inwestorskie to nic innego jak zawarta pomiędzy inwestorem a Ministrem Finansów umowa dotycząca skutków prawnych inwestycji. Porozumienie będzie mogło dotyczyć zarówno inwestycji planowanej jak i już rozpoczętej. Porozumieniem będą mogły być objęte inwestycje o wartości nie mniejszej niż 50 milionów złotych. W celu zawarcia porozumienia inwestor lub grupa inwestorów będzie musiała złożyć do Ministra Finansów wniosek o zawarcie porozumienia, w którym wskaże m.in. opis planowanej lub rozpoczętej inwestycji, wartość inwestycji i sposób jej ustalenia, proponowany okres obowiązywania porozumienia oraz przedmiot porozumienia. Porozumienie inwestorski będzie obowiązywało przez okres uzgodniony w porozumieniu, nie dłuższy niż 5 lat podatkowych.

Co może być przedmiotem porozumienia inwestorskiego?

Porozumienie inwestorskie może obejmować:

• ocenę, że cena transakcji kontrolowanej jest ustalona na warunkach rynkowych;
• ocenę, że do korzyści podatkowej wskazanej we wniosku o zawarcie porozumienia nie ma zastosowania klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania;
• klasyfikację i rodzaj wyrobu akcyzowego lub klasyfikację samochodu osobowego;
• opis i klasyfikację towaru lub usługi oraz właściwą stawkę podatku;
• interpretację przepisów prawa podatkowego w zakresie nieobjętym ww. punktami.

Czy porozumienie inwestorskie zapewni realną ochronę przed niekorzystnymi skutkami prawnymi?

Wydaje się, że idea wprowadzenia do polskich przepisów porozumienia inwestorskiego jest krokiem w dobrym kierunku. Nie ulega wątpliwości, że dla milionowych inwestycji kluczowym aspektem jest istnienie jasnych reguł prowadzenia działalności oraz ich niezmienność. Tego rodzaju porozumienie mogłoby ją zapewniać. Niestety, projektowane przepisy nie są wolne od potencjalnych pułapek dla przyszłych inwestorów.

Po pierwsze, uzyskanie wiążącego porozumienia inwestorskiego wiązać się będzie z niemałymi kosztami. Sam wniosek o zawarcie porozumienia podlega opłacie w kwocie 50 000 zł od każdego inwestora (nie inwestycji!- w przypadku kilku inwestorów dla jednej inwestycji opłata ulegać będzie zwielokrotnieniu w zależności od ilości inwestorów). Ponadto opłacie podlegać będzie także zawarcie porozumienia. Opłata ta, zwana przez ustawodawcę opłatą główną, będzie ustalana przez strony porozumienia, ale nie będzie niższa niż 100 000 zł i nie wyższa niż 500 000 zł. Co istotne, opłata główna będzie jedna, za którą wszyscy inwestorzy mają odpowiadać solidarnie, a brak uiszczenia opłaty głównej spowoduje, że porozumienie nie wywoła skutków prawnych. Opłatom podlegać będą także ewentualne zmiany porozumienia.

Po drugie, porozumienie obowiązywać będzie przez 5 lat podatkowych, co przy wielomilionowych inwestycjach wydaje się okresem dość krótkim i niedającym gwarancji, że po upływie tego czasu organy nie przyjmą odmiennej od dotychczasowej praktyki interpretowania przepisów prawa.

Po trzecie, Minister Finansów będzie mógł wypowiedzieć porozumienie, jeżeli wyjdzie na jaw istotna dla porozumienia nowa okoliczność faktyczna lub nowy dowód, istniejące w dniu zawarcia tego porozumienia i nieznane temu organowi. Nie chodzi zatem o okoliczność lub dowód zatajone przez wnioskodawcę, ale nowe, nawet nieznane inwestorowi okoliczności czy dowody. Może to stanowić pretekst do wypowiedzenia porozumienia.

Po czwarte, Minister Finansów będzie miał możliwość wypowiedzenia porozumienia jeżeli stwierdzi na podstawie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej lub Naczelnego Sądu Administracyjnego, że porozumienie zawiera nieprawidłowości. Oznacza to, że już jeden wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego zawierający interpretację przepisu podatkowego odmienną od tej wyrażonej w porozumieniu może skutkować wypowiedzeniem porozumienia.

Po piąte wreszcie, porozumienie wygaśnie w przypadku zmiany przepisów prawa podatkowego, w zakresie w jakim porozumienie stanie się niezgodne z tymi przepisami. Wygaśnięcie porozumienia nastąpi z dniem wejścia w życie zmiany przepisów podatkowych. Oznacza to w istocie pozbawienia inwestora pewności co do obowiązywania przepisów prawa podatkowego przez okres objęty porozumieniem.

Podsumowanie

Dokonując oceny planowanych zmian należy stwierdzić, że kierunek zmian jest prawidłowy, bowiem należy dążyć do realizowania zasady pewności prawa podatkowego. Instytucja porozumienia inwestorskiego może, przy dokonaniu korekt w dotychczasowych założeniach projektu, zapewnić inwestorom poczucie bezpieczeństwa na czas realizowania inwestycji. Niestety projektowane przepisy, w zaproponowanym brzmieniu, w szczególności te regulujące kwestie czasu obowiązywania porozumienia, możliwości jego wypowiedzenia przez Ministra Finansów oraz wygaśnięcia porozumienia wskutek zmiany prawa podatkowego, prowadzą do wniosku, że instytucja porozumienia inwestorskiego w tym kształcie stanowi jedynie iluzję gwarancji stabilności i pewności prawa dla inwestorów. Pozostaje liczyć, że na dalszym etapie prac legislacyjnych zostaną wprowadzone zmiany pozwalające na rzeczywiste realizowanie celów stawianych przez ustawodawcę porozumieniu inwestorskiemu.