Szef Krajowej Administracji Skarbowej nie jest zwolniony z obowiązku badania stanu faktycznego sprawy przy przedłużeniu blokady rachunku bankowego, w szczególności nie może pomijać specyfiki działalności strony, zwłaszcza, jeżeli strona przedstawia mu dowody na okoliczności przeciwne do tych, które były podstawą przedłużenia tzw. krótkiej blokady rachunku – to główny wniosek niedawnych wyroków z 18 listopada 2020 r. wydanych przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawach III SA/Wa 2075/20 oraz III SA/Wa 2033/20.

Stan faktyczny sprawy

Sprawa dotyczyła dwóch przedsiębiorców prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze. Specyfika działalności tych firm sprowadzała się do tego, że przez ich rachunki bankowe przepływały znaczne środki finansowe. Wysokość środków wpływających na rachunki bankowe podatników znacząco odbiegała od wysokości deklarowanego przez nich przychodu.

Wynikało to z tego, że tylko w nieznacznej części środki trafiające na konto podatników stanowiły ich przychód z tytułu opłaty za świadczoną przez nich usługę, zaś w pozostałej części (kilkukrotnie wyższej od przychodu strony) stanowiły one środki podlegające zwrotowi na rzecz firmy, dla której podatnicy świadczyli usługę.

Dla przykładu, jeżeli na konto strony trafiała zbiorczo za kilka dni kwota 10 000 zł, to 2 000 zł stanowiło jej przychód i opłatę za jej usługę, a pozostałe 8 000 zł było przekazywane podmiotowi zlecającemu usługę.

Stanowisko Szefa KAS

Na podstawie jednak samych operacji na rachunkach bankowych stron, Szef KAS uznał, że posiadane przez niego informacje, w szczególności wyniki analizy ryzyka, o której mowa w art. 119zn § 1 O.p. , wskazują, że firmy te mogą wykorzystywać działalność banków do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać.

W związku z powyższym Szef KAS dokonał tzw. krótkiej blokady rachunków bankowych strony (blokady na 72 godziny), a następnie przedłużył termin blokady rachunków bankowych stron na kolejne 3 miesiące.

Od powołanych rozstrzygnięć wniesiono zażalenia, do których załączono liczne dokumenty wskazujące na sposób funkcjonowania firm podatników oraz dokumenty potwierdzające, że środki, które trafiały na ich rachunki bankowe nie są ich własnością, ale podlegają rozliczeniu i przekazaniu na rzecz podmiotów, dla których podatnicy świadczyli usługę.

Rozpoznając zażalenie Szef KAS uznał, że powołane przez stronę okoliczności i dokumenty nie mają dla sprawy znaczenia i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko stwierdzając jednocześnie, że podatnicy będą mogli wykazywać okoliczności przeciwne do przyjętych przez Szefa KAS w prowadzonych względem nich kontrolach celno-skarbowych.

Rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie

Od powyższego rozstrzygnięcia podatnicy złożyli skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który podzielił ich argumentację i uznał, że

„mimo szybkości, którą ze swej istoty charakteryzuje się postępowanie w przedmiocie blokady rachunków bankowych, organ nie może nadmiernie upraszczać prowadzonego w tym zakresie postępowania, a tym samym doprowadzać do naruszenia zasad rządzących tym postępowaniem, w tym wskazywanej zasady dwuinstancyjności postępowania, zasady zaufania, czy też prawdy obiektywnej”.

Ponadto sąd wskazał, że

„podziela argumentację Skarżącego, że Szef KAS w ogóle nie odniósł się do specyfiki prowadzonej przez Skarżącego działalności, nie odniósł się do argumentacji dotyczącej sposobu rozliczania środków pomiędzy firmą A, Skarżącym i sprzedawcami towarów. Nie wyjaśnił na jakiej podstawie uznał, że środki, które wpłynęły na rachunek bankowy Skarżącego od firmy A stanowią niezadeklarowaną sprzedaż Skarżącego”. 

W innym miejscu WSA w Warszawie stwierdził:

„(…) blokada rachunku bankowego daje organom KAS znacznie większe możliwości niż wstrzymanie określonej, pojedynczej transakcji dokonywanej na rachunku bankowym. Ingeruje w sposób istotny w konstytucyjne prawo własności i jest środkiem wysoce dotkliwym. Daje możliwość zabezpieczenia wszystkich środków znajdujących się na rachunku jego posiadacza, a tym samym zablokowania wszystkich transakcji, co w efekcie może doprowadzić do utraty płynności finansowej. Na gruncie rozpoznawanej sprawy jest to o tyle istotne, że jeśli w rzeczywistości środki, które wpływają na rachunek bankowy Skarżącego od firmy A nie stanowią, co do zasady, obrotu Skarżącego, a są to jedynie środki do rozliczenia ze sprzedawcami towarów (…) to w istocie blokada rachunków bankowych Skarżącego uniemożliwia rozliczenie się z tych środków (zwrot sprzedawcom kwot uiszczonych przez nabywców za zakupiony towar)”.

Podsumowanie

Powołane rozstrzygnięcia, jako jedne z niewielu korzystnych dla podatników w sprawach z zakresu ustanowienia i przedłużenia blokady rachunku bankowego, niewątpliwie napawają optymizmem. Orzeczenia te pozwalają mieć nadzieję, że Szef KAS rozpatrując w przyszłości podobne sprawy odstąpi od automatyzmu i opierania rozstrzygnięć jedynie o wyniki analizy ryzyka, które zapewne są jedynie efektem algorytmu opracowanego na potrzeby badania przepływów środków pieniężnych na rachunkach bankowych podatników i nie uwzględniają zarówno specyfiki danej działalności gospodarczej jak i całokształtu okoliczności sprawy.