Zakończyły się konsultacje publiczne do projektu zmian ustawy o VAT. W opublikowanym 4 listopada 2022 r. raporcie z tych konsultacji, Ministerstwo Finansów zapowiedziało wprowadzenie do projektu SLIM VAT 3 kilku zmian.

Zmodyfikowany projekt SLIM VAT 3 został zamieszczony  w Rządowym Centrum Legislacji 22 listopada 2022 r.

Pierwotnie zakładano, że kolejny pakiet SLIM VAT (ang. simple, local, modern VAT) wejdzie w życie 1 stycznia 2023 r. Obecnie (29 listopada 2022 r.) projekt znajduje się w Komisji Prawniczej, co oznacza, że może być jeszcze modyfikowany. Zatem, jeśli zmiany w ustawie o VAT rzeczywiście zaczną obowiązywać 1 stycznia 2023 r.,  podatnicy będą mieli mniej niż miesiąc na zapoznanie się z ostateczną wersją SLIM VAT 3.

Po tegorocznych nowelizacjach wprowadzanych do Polskiego Ładu przyzwyczailiśmy się jednak, że zmiany w prawie podatkowym są dokonywane w zasadzie na bieżąco, przez co podatnicy nie mają wystarczającego czasu na zapoznanie się z wprowadzanymi nowelizacjami. Stąd przedstawiamy przewodnik po najważniejszych zmianach w ustawie o VAT (z uwzględnieniem modyfikacji dokonanych w projekcie SLIM VAT 3 po konsultacjach publicznych).

1. Status małego podatnika

Proponuje się podwyższenie kwoty limitu wartości sprzedaży determinującej status małego podatnika do 2 000 000 euro. Zmiana ta ujednolici definicje małego podatnika w systemie prawnym – taki sam limit znajduje się w ustawach o podatkach dochodowych.

2. Korekty transakcji walutowych

Dotychczas podatnicy mieli duże wątpliwości w zakresie stosowania właściwego kursu na potrzeby korekt transakcji walutowych. Planowane zmiany wprowadzą zasadę przeliczeń według kursu historycznego.

W znowelizowanym projekcie SLIM VAT 3, po uwzględnieniu uwag zgłoszonych w konsultacjach publicznych, dla zbiorczej faktury korygującej, z tytułu opustu lub obniżki ceny, podatnik może wybrać:

• stosowanie kursu historycznego dla poszczególnych dostaw i usług wykazanych w korygującej fakturze zbiorczej (zgodnie z dotychczas obowiązującą praktyką interpretacyjną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej),
• stosowanie kursu ustalonego na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia tej faktury korygującej (proponowana zmiana).

Analogiczna zasada ma obowiązywać dla zbiorczych faktur korygujących (z tytułu opustu lub obniżki ceny), dokumentujących wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) i import usług.

Zasad tych nie będą musiały stosować podmioty, które wybrały rozliczenie transakcji walutowych na zasadach przewidzianych w ustawach o podatkach dochodowych.

3. Wykazywanie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) w deklaracjach JPK VAT

W przypadku gdy podatnik otrzyma dokumenty potwierdzające WDT po okresie 3 miesięcy, jest zobowiązany przed upływem tych 3 miesięcy wykazać WDT z zastosowaniem stawki krajowej. Dopiero po otrzymaniu dokumentów potwierdzających wywóz za granicę, podatnik koryguje rozliczenie, wykazując WDT ze stawką 0% za okres, w którym faktycznie dokonano dostawy towarów. Planowane zmiany zakładają, że taka korekta będzie dokonywana za okres powstania obowiązku podatkowego dla WDT, a nie za okres, w którym faktycznie dokonano dostawy towarów.

4. Odliczanie podatku naliczonego przy WNT

Obecnie prawo do odliczenia VAT z tytułu WNT powstaje pod warunkiem, że podatnik otrzyma fakturę dokumentującą taką transakcję w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Proponuje się umożliwienie podatnikom wykazywania podatku naliczonego zawsze w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym wykazano podatek należny od WNT, niezależnie od tego czy podatnik otrzyma fakturę dokumentująca transakcje w terminie 3 miesięcy. Zmiany zakładają zatem rezygnację z wymogu posiadania faktury dotyczącej WNT przy odliczaniu podatku naliczonego z tego tytułu. Niemniej nie oznacza to, że w ogóle nie trzeba być w posiadaniu faktury dokumentującej WNT – przepisy jednak nie będą uzależniać momentu rozliczenia podatku naliczonego od momentu otrzymania faktury.

5. Zmiana procedury wydawania wiążącej informacji stawkowej (WIS)

Projekt zakłada m.in.:

– rozszerzenie katalogu podmiotów, które mogą wystąpić o WIS o podmioty publiczne w rozumieniu ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz zamawiających w rozumieniu ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi,

– likwidacja opłaty należnej od wniosku o wydanie WIS,

– doprecyzowanie mocy wiążącej WIS oraz przysługującej podatnikom ochrony prawnej po dokonaniu zmiany lub uchyleniu WIS,

– doprecyzowanie możliwości i warunków wygaśnięcia WIS z mocy prawa.

6. Wydawanie wiążących Informacji przez ten sam organ

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej ma być właściwym organem dla wydawania wiążącej informacji stawkowej, wiążącej informacji akcyzowej, wiążącej informacji taryfowej oraz wiążącej informacji o pochodzeniu. Zmiana ma na celu ujednolicić wydawane przez administrację skarbową decyzje.

7. Zmniejszenie wymagań dla szybkiego zwrotu VAT

Od 1 stycznia 2022 r. wprowadzono możliwość dokonywania zwrotów VAT w terminie 15 dni dla tzw. podatników bezgotówkowych (podatnicy ewidencjonujący większość sprzedaży za pomocą kas on-line oraz otrzymujący płatności głównie bezgotówkowo). Planowane w zakresie procedury szybkiego zwrotu VAT ułatwienia mają polegać na skróceniu okresu, w którym badany jest poziom sprzedaży ewidencjonowanej na kasie fiskalnej on-line (z 12 do 6 miesięcy). Planuje się także zmniejszenie samego wymaganego poziomu sprzedaży ewidencjonowanej na kasie on-line (z 50 tys. zł do 40 tys. zł).  Proponuje się także zmniejszenie wymagań obowiązujących w okresie przejściowym (1 kwietnia 2023 r. do 31 marca 2025 r.) poprzez zmniejszenie wymaganego udziału procentowego łącznej wartości sprzedaży wraz z podatkiem zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas on-line w całkowitej wartości sprzedaży wraz z podatkiem dokonanej przez podatnika oraz zmniejszeniu udziału procentowego otrzymanych płatności zrealizowanych z wykorzystaniem instrumentów płatniczych, w tym również przy użyciu usługi polecenia przelewu, w całkowitej wartości sprzedaży wraz z podatkiem dokonanej przez podatnika.

8. Uzgodnienie proporcji z naczelnikiem urzędu skarbowego

Proponowane zmiany zakładają likwidację obowiązku uzgadniania z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie protokołu proporcji do odliczenia podatku naliczonego w przypadku podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotów, lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30 000 zł, i w to miejsce wprowadzenia wymogu zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji.

9. Ustalenie proporcji do częściowego odliczenia podatku naliczonego na poziomie 100%

Proponuje się zwiększenie kwoty, pozwalającej na uznanie, że ustalona przez podatnika proporcja, wynosi 100 %, w sytuacji, gdy proporcja ta przekroczyła u niego 98% (do 10 000 zł zamiast 500 zł).

10. Korekta roczna proporcji

Projekt zakłada, że podatnik nie ma obowiązku dokonywać korekty rocznej, jeśli proporcja zmieni się o nie więcej niż 2 punkty procentowe i nie więcej niż 10 000 zł (w przypadku, gdy proporcja ustalona dla zakończonego roku podatkowego jest mniejsza niż proporcja ustalona na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy).

11. Wyłączenie z odpowiedzialności solidarnej „osób trzecich” przy transakcjach przelewu wierzytelności

Projekt zakłada wyłączenie odpowiedzialności solidarnej w przypadku, gdy podatnik dokona płatności na rachunek VAT podatnika, który nabył wierzytelność na podstawie umowy o nabyciu wierzytelności zawartej z dostawcą lub nabywcą. W znowelizowanym projekcie ustawy zrezygnowano z odniesienia do pojęcia „instytucji finansowej”, obowiązującego w ustawie Prawo Bankowe. Oznacza to możliwość wyłączenia na podstawie wprowadzanej regulacji odpowiedzialności solidarnej w stosunku do umów, których stroną jest nie tylko przedsiębiorstwo faktoringowe, lecz każdy inny podmiot zawierający umowę przelewu wierzytelności lub inną umowę skutkującą takim przelewem. Projektowana regulacja będzie miała zatem szerszy zakres zastosowania.

12. Wyłączenie stosowania sankcji z uwagi na stosowanie MPP

Planuje się dodanie regulacji, zgodnie z którą przepisy sankcyjne nie będą mieć zastosowania do wysokości kwoty odpowiadającej kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury, zapłaconej z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (MPP), nawet jeśli kwota odpowiadająca kwocie podatku wynikająca z otrzymanej faktury zostanie zapłacona z zastosowaniem MPP przez podatnika innego niż wskazany na fakturze (np. przez faktora w faktoringu odwróconym).

13. Obowiązek drukowania dokumentów przez kasy on-line

Planuje się zniesienie obowiązku drukowania dokumentów (raportów) przez kasy on-line.

14. Dodatkowe zobowiązania w VAT

W związku z wytycznymi Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyrażonymi w wyroku z 15 kwietnia 2021 r. (C-935/19) proponuje się modyfikację przepisów o sankcjach w taki sposób, że dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się w wysokości 15%,20% lub 30%, a „do 15%,20% lub 30%”. Ponadto planuje się wprowadzenie następujących przesłanek mających wpływ na ustalenie dodatkowego zobowiązania VAT przez organ podatkowy:

• okoliczności powstania nieprawidłowości;
• rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na podatniku obowiązku, które skutkowało powstaniem nieprawidłowości;
• wagę i częstotliwość stwierdzanych dotychczas nieprawidłowości dotyczących nieprzedawnionych zobowiązań w podatku;
• kwotę stwierdzonych nieprawidłowości, w tym kwotę zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwotę zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe;
• działania podjęte przez podatnika po stwierdzeniu nieprawidłowości w celu usunięcia skutków nieprawidłowości.

15. Składanie korekt deklaracji poza procedurą unijną

Korygowanie transakcji rozliczonych poprzez One Stop Shop (OSS) następuje zasadniczo w bieżącej deklaracji, a rozliczanych w procedurze Import One Stop Shop (IOSS) dokonuje się w kolejnej deklaracji w terminie trzech lat od dnia upływu terminu złożenia pierwotnej deklaracji składanej w tym systemie. Stąd w niektórych sytuacjach korekta deklaracji powinna być złożona bezpośrednio do państwa członkowskiego konsumpcji, np.: po upływie 3 lat od terminu złożenia deklaracji w procedurze szczególnej, w przypadku zaprzestania korzystania z procedury szczególnej lub zmiany państwa członkowskiego identyfikacji. Obecnie obowiązujące przepisy nie regulują wprost kwestii korygowania deklaracji w takich przypadkach.  Stąd planuje się wprowadzenie przepisów regulujących sposób składania korekt poza systemem OSS i IOSS, dla podatników, dla których państwem członkowskim konsumpcji jest Polska. Korekty będzie trzeba składać drogą elektroniczną za pomocą aplikacji informatycznej udostępnionej na portalu podatkowym, do Łódzkiego Urzędu Skarbowego.

W znowelizowanym projekcie ustawy zrezygnowano z propozycji zniesienia obowiązku wystawiania faktur zaliczkowych, jeśli kwota jest otrzymywana w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym dokonano czynności, których dotyczy zaliczka (zasada ta miała nie mieć zastosowania do przypadków wskazanych w art. 106i ust. 3-8 ustawy o VAT). Ministerstwo Finansów w raporcie z konsultacji publicznych wskazało, że proponowana zmiana została przeniesiona do innego projektu, a zgłoszone uwagi będą przedmiotem analizy w dalszych pracach legislacyjnych.