W związku z obowiązkami nałożonymi na dostawców usług video na życzenie (VOD) postanowiliśmy przybliżyć zasady opodatkowania podatkiem od VOD. Jednocześnie spróbujemy odpowiedzieć na pytanie: czy videobloger jest podatnikiem podatku od VOD?

Podatki sektorowe w polskim systemie prawnym

Podatki sektorowe, nakładane na wybraną branżę czy produkty, nie są w polskim systemie prawnym nowością. W ciągu ostatnich 20 lat ustawodawca wprowadził kilkanaście takich podatków, m.in.:

– podatek Belki w 2002 r.,

– podatek od niektórych kopalin w 2012 r.,

– podatek bankowy w 2016 r.,

– danina solidarnościowa w 2019 r.,

– podatek od VOD w 2020 r.,

– opłata cukrowa w 2021 r.

Regulacje dotyczące podatków sektorowych coraz częściej są umieszczane przez ustawodawcę w ustawach niepodatkowych, jak chociażby opłata cukrowa, o której pisaliśmy  już na naszym blogu. Również podatek od VOD nie jest unormowany w ustawie podatkowej.

Opodatkowanie usług VOD

Podatek od VOD, obok innych obowiązkowych wpłat na Państwowy Instytut Sztuki Filmowej (PISF), został uregulowany w ustawie o kinematografii. Prawodawca posługuje się w tym akcie prawnym określeniem „wpłaty na rzecz PISF”, jednak obowiązkowe wpłaty nałożone na dostawców usług VOD  spełniają typowe dla podatków kryteria. Wpłaty te są świadczeniami: przymusowymi, nieodpłatnymi (dostawcy VOD nie dostają za nie nic w zamian) oraz bezzwrotnymi. Natomiast fakt, że obwiązek dokonywania tych wpłat jest uregulowany w ustawie niepodatkowej i jest skierowany do określonej grupy podmiotów (dostawców usług VOD), świadczy o tym właśnie, że jest to podatek sektorowy.

Ustawodawca wprowadził ten podatek jedną z tzw. tarcz antykryzysowych. W tym miejscu warto wspomnieć, że kina i inne instytucje kultury były jednymi z najdłużej dotkniętych obostrzeniami miejsc, wobec czego polska branża filmowa z pewnością dotkliwie odczuła skutki gospodarcze pandemii. Mimo to wprowadzanie specjalnego podatku w ustawie o przeciwdziałaniu skutkom pandemii jest dosyć kontrowersyjnym rozwiązaniem.

Elementy konstrukcyjne podatku od VOD:

• podatnikiem podatku od VOD jest podmiot dostarczający audiowizualną usługę medialną na żądanie,
• podstawą opodatkowania są przychody uzyskane z tytułu opłat za dostęp do udostępnianych publicznie audiowizualnych usług medialnych na żądanie albo przychody uzyskane z tytułu emisji przekazów handlowych, jeżeli ten przychód w danym okresie rozliczeniowym jest wyższy,
• stawka podatku wynosi 1,5% uzyskanego przychodu (z usług wskazanych w punkcie 2),
• zwolnienie od tego podatku obejmuje mikroprzedsiębiorców oraz podmioty których liczba użytkowników wszystkich udostępnianych publicznie audiowizualnych usług medialnych na żądanie w roku poprzedzającym rok, w którym jest ustalany obowiązek wpłaty na rzecz Instytutu, nie przekroczyła 1% abonentów usług transmisji danych zapewniających szerokopasmowy dostęp do Internetu.

Podatek od VOD obowiązuje od 1 lipca 2020 r. i dotychczas nie wzbudzał dużego zainteresowania opinii publicznej. Zapewne dlatego, że objęte nim były nieliczne podmiot – duże serwisy streamingowe oferujące usługi w modelu video na życzenie, takie jak Netflix czy CDA. Jak podaje portal wirtualnemedia.pl  w 2021 r. z podatku od VOD do Państwowego Instytutu Sztuki Filmowej wpłynęło ok. 24 mln zł.

Ustawa o kinematografii nie zawiera definicji podmiotu dostarczającego audiowizualną usługę medialną na żądanie, ani nie odsyła w tym zakresie do postanowień ustawy o radiofonii i telewizji. Niemniej to właśnie w tej drugiej ustawie znajduje się definicja tego pojęcia. Wydaje się zatem, że ratio legis ustawodawcy było takie, aby interpretować to pojęcie jednolicie w systemie prawa. Przemawia za tym to, że w art. 19 ust. 8c ustawy o kinematografii znajduje się odwołanie do przepisów ustawy o radiofonii i telewizji w zakresie obowiązków informacyjnych nakładanych na dostawców usług VOD.

Definicja podmiotu dostarczającego audiowizualną usługę medialną na żądanie

Zgodnie z art. 4 pkt 6a ustawy o radiofonii i telewizji:

„audiowizualną usługą medialną na żądanie jest usługa medialna świadczona w ramach prowadzonej w tym zakresie działalności gospodarczej, polegająca na publicznym udostępnianiu audycji audiowizualnych na podstawie katalogu ustalonego przez podmiot dostarczający usługę”.

Powyższa definicja nie uległa zmianie od 2013 r., kiedy została wprowadzona do ustawy o radiofonii i telewizji.

Niemniej za sprawą ustawy z 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o kinematografii na podmioty dostarczające usługi VOD oraz VSP (art. 4 pkt 22a ustawy o radiofonii i telewizji) nałożono obowiązek zgłoszenia się do wykazu dostawców VSP i VOD, prowadzonego przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji (KRRiT).

Obowiązek zgłoszenia do tego wykazu dla podmiotów dostarczających usługi VOD i VSP upłynął 1 lutego 2022 r. Natomiast podmioty, które dopiero rozpoczną działalność gospodarczą polegająca na świadczeniu takich usług powinny dokonać takiego zgłoszenia nie później niż 14 dni przed dniem rozpoczęcia udostępniania publicznego audiowizualnej usługi medialnej na żądanie (VOD) lub dostarczania platformy video (VSP).

KRRiT w swoich komunikatach  wskazywała, że:

– „Dostawcy audiowizualnych usług medialnych na żądanie zostali objęci obowiązkiem zgłoszenia swoich usług do wykazu prowadzonego przez organy regulacyjne do spraw mediów – obowiązkiem tym zostali objęci także twórcy prowadzący działalność audiowizualną i publikujący swoje utwory w ramach platform wideo (m.in. YouTube, TikTok, Facebook itp.)” – zob. tutaj;

– „za audiowizualne usługi medialne na żądanie mogą być uznane usługi świadczone przy wykorzystaniu platform udostępniania wideo np. tzw. kanały oferowane na platformie YouTube” – zob. tutaj.

– „Obowiązkiem tym objęte są jedynie te podmioty, które prowadzą działalność gospodarczą tzn. prowadzą działalność w sposób zarobkowy, ciągły i zorganizowany (art.5 Prawo przedsiębiorców), których miesięczny dochód przekracza 1505 zł. brutto” – zob. tutaj.

Opublikowane przez KRRiT wnioski miały ułatwić przedsiębiorcom podjęcie decyzji o dokonaniu zgłoszenia do wykazu dostawców VOD i VSP. W praktyce jednak obowiązek wpisu dla videoblogerów budzi kontrowersje ze względu na niejasną ustawową definicję usług VOD. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że:

„Audiowizualną usługę medialną na żądanie można scharakteryzować jako nielinearny przekaz publiczny, w sieciach łączności elektronicznej, prowadzony w celach komercyjnych. Aby przekaz miał charakter publiczny, możliwość korzystania z audycji musi być dostępna dla nieoznaczonego grona odbiorców. Celem usługi powinno być dostarczanie audycji audiowizualnych, podobnych do rozpowszechniania telewizyjnego, w celach informacyjnych, edukacyjnych i rozrywkowych. Dostarczanie audycji powinno odbywać się w ramach istniejącego katalogu audycji, dobranych i uporządkowanych według kryteriów ustalonych przez dostawcę usługi. Dostawca usług dokonuje swoistego opracowania redakcyjnego, w tym m.in. przygotowuje katalog udostępnianych audycji oraz ponosi za nie odpowiedzialność redakcyjną. Wskazuje się, że opracowanie redakcyjne materiałów (audycji) jest elementem pozwalającym mówić o podobieństwie do tradycyjnej telewizji” – Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, Warszawa 2021, art. 4.

W praktyce zatem ocena czy dany videoblog spełnia powyższe kryteria może wymagać konsultacji z prawnikiem.

Videobloger podatnikiem podatku od VOD – podsumowanie

W świetle powyżej przedstawionych informacji należy przede wszystkim podkreślić, że podatek od usług VOD nie dotyczy mikroprzedsiębiorców. Ponadto obowiązkowi podatkowemu podlegają tylko podmioty, które przekroczyły próg oglądalności określony w ustawie o kinematografii –ok. 84 295 użytkowników (1% abonentów usług transmisji danych zapewniających szerokopasmowy dostęp do Internetu, dane na 31.12.2020 r.).

Reasumując, obowiązek płatności podatku od VOD może spoczywać na videoblogerze, który ma wysokie zasięgi (dużą liczbę odbiorców) lub który nie spełnia definicji mikroprzesiebiorcy wskazanej w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy prawo przedsiębiorców (czyli ma dosyć wysokie przychody – powyżej 2 mln euro w przeliczeniu na złotówki – lub średniorocznie zatrudnia 10 osób).

Osobnym zagadnieniem jest kwestia obowiązku wpisu do wykazu dostawców VOD VSP. Oczywiście na podmiotach podlegających wpisowi do tego wykazu ciążą obowiązki informacyjne, w tym również przekazywanie informacji finansowych, m.in o rocznych przychodach i kosztach dotyczących poszczególnych usług medialnych – art. 37a ust 3 ustawy o radiofonii i telewizji. Na podstawie tych danych można będzie ustalić czy dany przedsiębiorca nie uchyla się od opodatkowania podatkiem od VOD, bowiem Dyrektor PISF może zwrócić się do Przewodniczącego KRRiT z wnioskiem o przekazanie informacji, o których mowa w art. 37a ust. 3 ustawy o radiofonii i telewizji.

Zatem ustalenie czy jako videobloger podlega się obowiązkowemu wpisowi do wykazu dostawców VOD i VSP w kontekście podatku od usług VOD może być istotne jeśli przedsiębiorca nie posiada statusu mikroprzesiebiorcy lub ma duże zasięgi (odbiorcy publikowanych treści video stanowią 1% abonentów usług transmisji danych zapewniających szerokopasmowy dostęp do Internetu).