Czym jest wirtualne biuro?
Usługa wirtualnego biura polega m.in na udostępnianiu adresu do rejestracji działalności i odbierania korespondencji. Cieszy się sporą popularnością wśród małych przedsiębiorców, ponieważ pozwala istotnie zredukować koszty prowadzenia działalności.
Orzecznictwo: brak możliwości prowadzenia działalności w wirtualnym biurze…
Na przeszkodzie do rejestracji działalności gospodarczej w wirtualnym biurze może jednak stanąć praktyka stosowania przepisów prawa podatkowego.
Jak wskazał NSA w wyroku z 26 sierpnia 2015 r. (I FSK 112/15):
za „adres siedziby” w tym rozumieniu (dla celów VAT) nie może być uznany adres udostępniany wielu podmiotom podlegającym wpisowi do rejestru przedsiębiorców w celu umożliwienia rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, pod którym podmioty te nie wykonują faktycznie żadnej działalności, w tym funkcji zarządu.
Powyższe stanowisko jest konsekwencją brzmienia przepisów dyrektywy VAT, które za miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika uznają miejsce, w którym „wykonywane są funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa”. Innymi słowy, pod adresem, w którym mieści się siedziba danego podmiotu, powinny zapadać istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem. Adres, który służy wyłącznie odbieraniu korespondencji, z istoty nie może być uznany za miejsce tego rodzaju.
… a zasada proporcjonalności
Odmowa rejestracji podatnika do celów VAT tylko z tego powodu, że jako siedzibę wskazał on adres wirtualnego biura, nie jest jednak powszechnie aprobowana w orzecznictwie.
Przykładowo, NSA w wyroku z 16 lutego 2017 r. (I FSK 1278/15) wskazał, że:
aby odmowę rejestracji można było uznać za proporcjonalną wobec celu polegającego na zapobieganiu oszustwom podatkowym, musi ona opierać się na poważnych przesłankach pozwalających obiektywnie stwierdzić istnienie prawdopodobieństwa, iż zarejestrowanie podatnika VAT zostanie wykorzystane do popełnienia oszustwa. Taka decyzja musi być oparta na całościowej ocenie wszystkich okoliczności danej sprawy oraz na dowodach zebranych w ramach weryfikacji informacji, których udzielił przedsiębiorca. (…) sam fakt przywołany przez organy (…) z uwzględnieniem tego, że nie został on wyczerpująco uzasadniony – braku realnych możliwości prowadzenia działalności we wskazanym miejscu nie wystarczy do wykazania prawdopodobieństwa, że podatnik zamierza popełnić oszustwo podatkowe.
W powyższym świetle sam fakt zarejestrowania działalności w wirtualnym biurze nie powinien stanowić okoliczności przemawiającej za odmową rejestracji podatnika. Odmowę usprawiedliwiać może wyłącznie wykazanie, że podatnik zamierza popełnić oszustwo podatkowe. Takie rozumienie wydaje się zgodne z zasadą proporcjonalności.
Przepisy: brak wyraźnej podstawy prawnej do odmowy rejestracji
Od 1 stycznia 2017 r. obowiązuje art. 96 ust. 4a ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym naczelnik urzędu skarbowego nie dokonuje rejestracji podmiotu jako podatnika VAT, jeżeli spełniony jest co najmniej jeden z następujących warunków:
- dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą,
- podmiot ten nie istnieje,
- mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem,
- podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego.
Jak widać, wśród wskazanych wyżej przesłanek odmowy rejestracji nie znajduje się prowadzenie działalności w wirtualnym biurze (ani podobna okoliczność).
W najnowszym orzecznictwie podnosi się, że „w stanie prawnym obowiązującym przed nowelizacją brak było kryteriów weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu, zatem organy powinny ze szczególną ostrożnością i wnikliwością analizować wnioski o rejestrację opierając się na poważnych przesłankach pozwalających obiektywnie stwierdzić istnienie prawdopodobieństwa, iż zarejestrowanie podatnika VAT zostanie wykorzystane do popełnienia oszustwa” (wyrok WSA w Lublinie z 20 września 2017 r., I SA/Lu 537/17).
Pojawia się zatem pytanie, czy w świetle obecnego stanu prawnego możliwa jest odmowa dokonania rejestracji podatnika z powodu prowadzenia działalności w wirtualnym biurze. Nawet jeżeliby przychylić się ku istnieniu takiej możliwości, to – mając na uwadze zasadę proporcjonalności – odmówić rejestracji można wyłącznie na podstawie usprawiedliwionych przypuszczeń, że zarejestrowanie podatnika VAT zostanie wykorzystane do popełnienia oszustwa. Sam fakt rejestracji działalności w wirtualnym biurze nie stanowi podstaw ku takiemu uznaniu.
