Czym jest crowdfunding?

Crowdfunding, czyli finansowanie społecznościowe, jest nowym sposobem pozyskiwania kapitału na różnego rodzaju przedsięwzięcia. Najczęściej odbywa się ono na podstawie następującego schematu:

• wspierający przekazują organizatorowi (beneficjentowi) środki pieniężne na wybrany cel za pośrednictwem platformy crowdfundingowej;
• beneficjent zobowiązuje się dostarczyć wszystkim wspierającym towar lub usługę po zakończeniu zbiórki niezależnie od jej wyniku (flexible funding) albo po zakończeniu zbiórki, w ramach której uzyskał 100% pożądanych środków na realizację projektu (model all-or-nothing).

Powyższy schemat jest najpopularniejszy i przypomina swego rodzaju przedsprzedaż, lecz można spotkać się z pewnymi modyfikacjami – np. towary lub usługi mogą otrzymywać niektórzy, a nie wszyscy wspierający. W niniejszym wpisie skupimy się jednak na typowym modelu crowdfundingu.

Związek pomiędzy wsparciem a otrzymywanym towarem/usługą

Zakresem przedmiotowym VAT objęte są w szczególności odpłatna odstawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług. W obu przypadkach, by wynagrodzenie za te czynności podlegało opodatkowaniu VAT, pomiędzy zapłatą a danym świadczeniem powinien istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym – wykonanie świadczenia powinno być konsekwencją otrzymania zapłaty.

Powyższe wnioski wynikają m.in. z orzecznictwa TS (zob. np. wyrok TS z 26 marca 2003 r. w sprawie C-305/01 MKG-Kraftfahrzeuge-Factory GmbH).

W naszej ocenie skoro dany podmiot wspiera projekt, z czym bezpośrednio wiąże się otrzymanie przez niego towaru lub usługi od beneficjenta (odroczone w czasie), to między świadczeniem pieniężnym a świadczeniem w postaci towaru lub usługi istnieje ścisły związek o charakterze przyczynowym. W przypadku modelu all-or-nothing do efektywnego opodatkowania dojdzie, gdy beneficjent „uzbiera” całość zadeklarowanych środków.

Korzyść wspierającego

Co więcej, dane świadczenie będzie opodatkowane VAT wyłącznie wówczas, gdy istnieje jego bezpośredni odbiorca odnoszący z tego tytułu korzyść, choćby potencjalną (zob. wyrok NSA z 6 marca 2015 r., I FSK 40/14).

Co do zasady, wspierający będzie odnosił korzyść z otrzymanego świadczenia – za wsparcie otrzyma bowiem towar lub usługę. Inaczej będzie jednak wówczas, gdy świadczenie wzajemne beneficjenta przybierze postać np. upominku, czy usługi o charakterze symbolicznym (np. wysyłka kartki z podziękowaniami). Kwestia ta wymaga zatem oceny przez pryzmat okoliczności danej sprawy (istotna jest perspektywa wspierającego).

Czy organizator jest podatnikiem VAT?

Opodatkowaniu VAT mogą podlegać tylko te czynności, które zostały wykonane przez podmiot mający cechy podatnika VAT. Za podatnika będzie mógł zostać uznany tylko ten beneficjent, który działa jak profesjonalista. Podatnikami nie będą zatem te osoby, które pozyskują środki na projekty związane np. z realizacją życiowych pasji (np. podróży) i wniosku tego nie zmienia okoliczność, że w zamian z wsparcie przekazują wpierającym jakąś rzecz (np. muszelkę z dalekiego kraju) lub wykonują usługę.

Profesjonalistą będzie jednak ta osoba, która, zbierając pieniądze na realizacje życiowych pasji, będzie działała bardziej jak handlowiec lub usługodawca, niż np. podróżnik hobbysta.

Wsparcie zawiera VAT

Gdy organizator crowdfundingu dojdzie do wniosku, że nie uniknie zapłaty VAT, powinien pamiętać, że kwoty otrzymywane przez wspierających będą kwotami brutto (będą już zawierać podatek VAT, podlegający zapłacie do urzędu skarbowego) – „rzeczywista” kwota otrzymanego wsparcia będzie więc niższa. Warto mieć to na uwadze, by nie okazało się, że organizatorowi nie wystarczy środków na realizację projektu.