Przepisy dot. Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych obowiązują od 2019 r., ale nadal niejeden podmiot ma trudności, aby ujawnić w rejestrze prawidłowe dane.
Kiedy pojawia się problem? Zazwyczaj w trakcie weryfikacji danych w CRBR przez bank (na potrzeby umowy kredytu czy leasingu).
Czym jest CRBR?
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych wprowadzono w celu realizacji przepisów unijnej dyrektywy w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (tzw. IV dyrektywa AML).
Prowadzony jest prowadzony w formie systemu teleinformatycznego Ministerstwa Finansów i służy do gromadzenia informacji o beneficjentach rzeczywistych podmiotów zobowiązanych do dokonywania w nim zgłoszeń.
Rejestr jest jawny i po wprowadzeniu numeru NIP danego podmiotu, możliwe jest przeglądanie wpisów w rejestrze.
Kto ma obowiązek dokonywania zgłoszeń do CRBR?
Wśród podmiotów zobowiązanych do dokonywania zgłoszeń do CRBR są:
- spółki prawa handlowego (jawne, partnerskie, komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne, spółki akcyjne -z wyjątkiem spółek publicznych),
- trusty – w tym fundacje rodzinne;
- europejskie zgrupowania interesów gospodarczych;
- spółki europejskie;
- spółdzielnie;
- spółdzielnie europejskie;
- stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego.
Kim jest beneficjent rzeczywisty?
Beneficjent rzeczywisty został zdefiniowany jako każda osoba fizyczna, która sprawuje bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad danym podmiotem poprzez posiadane uprawnienia.
W CRBR posiadane uprawnienia ujawnia się jako:
- bezpośrednie uprawnienia właścicielskie,
- pośrednie uprawnienia właścicielskie,
- inne uprawnienia.
Bezpośrednie uprawnienia właścicielskie
Dotyczą osób posiadających:
- więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji danej osoby prawnej;
- więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym tej osoby prawnej.
Dodatkowo należy wskazać, czy i jak udziały są uprzywilejowane.
Zazwyczaj – wspólnicy – osoby fizyczne, posiadający więcej niż 25% udziałów/akcji w danej spółce.
Pośrednie uprawnienia właścicielskie
Obejmują osoby posiadające kontrolę nad podmiotami, które posiadają łącznie ponad 25% udziałów lub głosów na zgromadzeniu wspólników.
Np. osoba posiadająca ponad 25% udziałów w spółce będącej jedynym wspólnikiem podmiotu, którego dotyczy zgłoszenie.
Inne uprawnienia
Tu wskazuje się osoby zajmującej wyższe stanowisko kierownicze w przypadku, gdy nie jest możliwe ustalenie beneficjenta rzeczywistego w inny sposób.
Dotyczyć może to także osób, które mają specjalne uprawnienia przyznane w umowie spółki lub innej umowie zawartej między wspólnikami. W formularzu konieczne jest opisanie podstawy wpisu.
Przykładowo: członkowie zarządu spółki, której dotyczy zgłoszenie do CRBR (np. gdy brakuje wspólników – osób fizycznych posiadających więcej niż 25% udziałów).
Terminy zgłaszania informacji do CRBR
Zgłoszeń od CRBR należy dokonywać:
- w przypadku podmiotów podlegających wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego – w terminie 14 dni od dnia ich rejestracji do KRS lub aktualizacji danych podlegających ujawnieniu w CRBR mających skutek od dnia wpisu do KRS – w pozostałych przypadkach w terminie 14 dni od dokonania zmian;
- w przypadku trustów (w tym fundacji rodzinnych) – w terminie 14 dni od ich utworzenia lub dokonania zmian w zakresie danych podlegających ujawnieniu w CRBR.
Sankcje
Podmioty, które nie dopełniły obowiązku zgłoszenia lub aktualizacji informacji podlegających ujawnieniu w CRBR w terminie lub podały informacje niezgodne ze stanem faktycznym, podlegają karze pieniężnej do wysokości 1 000 000 zł.
Kara może zostać nałożona także na beneficjenta rzeczywistego za brak dostarczenia dokumentów i informacji niezbędnych do ujawnienia / aktualizacji danych w CRBR, wskutek czego, dany podmiot nie dokonał zgłoszenia lub aktualizacji w terminie. Maksymalna kara, jaka może zostać nałożona na beneficjenta rzeczywistego wynosi 50 000 zł.
Trudności w identyfikacji beneficjenta rzeczywistego na przykładzie fundacji rodzinnych
Rozbudowana struktura własnościowa w spółkach czy uczestnictwo w spółkach fundacji rodzinnych, może powodować kłopoty w zgłoszeniu prawidłowo opisanego beneficjenta rzeczywistego oraz charakteru posiadanych przez niego uprawnień.
Co w przypadku, gdy fundacja rodzinna jest wspólnikiem spółki z o.o., której dotyczy zgłoszenie do CRBR?
Wobec tego, że fundacja rodzinna nie jest osobą fizyczną, nie jest możliwe wskazanie podmiotu posiadającego bezpośrednie uprawnienia właścicielskie. Pozostaje zatem wskazanie osób posiadających pośrednie uprawnienia właścicielskie, tj. fundatora, beneficjentów, czy członków zarządu. Z kolei to, która z tych osób powinna zostać ujawniona w CRBR, zależeć może od postanowień statutu fundacji.
Z uwagi na wskazane sankcje, konieczne jest każdorazowo, dokonanie szczegółowej weryfikacji podmiotów, które mogą podlegać zgłoszeniu do CRBR oraz właściwe opisanie posiadanych przez nich uprawnień.
CRBR – planowane zmiany w ustawie
Jak wskazano we wstępie, CRBR jest rejestrem jawnym. Może to się jednak zmienić.
Ministerstwo Finansów przygotowało projekt zmian do ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Oprócz tego, że celem zmian jest uzupełnienie przepisów o regulację związaną z środkami ograniczającymi stosowanymi w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia oraz finansowaniu jej rozprzestrzeniania, przewidziano także zmiany dotyczące ograniczenia dostępu do danych ujawnianych w CRBR.
Poza podmiotami, których dotyczą zgłoszenia, dostęp do danych z rejestru będą miały:
- wymienione w ustawie organy publiczne i instytucje obowiązane,
- podmioty, które złożą wniosek do organu prowadzącego rejestr i wykażą uzasadniony interes w uzyskaniu informacji z CRBR,
- podmioty, wymienione w ustawie, jako posiadające „uzasadniony interes” (w tym m.in. dziennikarze, organizacje pożytku publicznego, sądy rejonowe prowadzące KRS).
Wskazano, że wdrożenie zmiany do ustawy nastąpi w III kwartale 2025 r. Projekt jest aktualnie nadal na etapie opiniowania.
