Postanowienie NSA

Postanowieniem z 30 stycznia 2017 r. (II FSK 3697/14) NSA przedstawił do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów zagadnienie prawne, zmierzające do ustalenia, czy przekształcenie spółki akcyjnej w spółkę jawną podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC).

Skąd wynikają wątpliwości NSA?

Po pierwsze, w toku postępowania przed sądem I instancji skarżący podnosił, że w świetle dyrektywy 2008/7/WE spółka jawna powinna zostać uznana za spółkę kapitałową. Zaakceptowanie tego poglądu oznaczałoby zastosowanie zwolnienia od PCC. Przekształcenie spółki kapitałowej w inny rodzaj spółki kapitałowej nie podlega bowiem opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 lit. d dyrektywy 2008/7/WE.

Pisaliśmy już o podobnych wątpliwościach, dotyczących statusu polskiej spółki komandytowej na gruncie dyrektywy 2008/7/WE (wpis można przeczytać tutaj).

Po drugie, przy przekształceniu spółki akcyjnej w spółkę jawną nie dochodzi do zwiększenia majątku spółki. Przypomnijmy, że w spółce kapitałowej mamy trzy kapitały – zakładowy, zapasowy i rezerwowy, a w spółce osobowej brak jest takiego podziału (majątek spółki osobowej nie dzieli się na kapitały). Przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę osobową powoduje w istocie „połączenie” tych trzech kapitałów w jeden.

Innymi słowy, gdy jedna spółka przekształca się w drugą, bez wnoszenia dodatkowych wkładów, to nie dochodzi wówczas do zwiększenia majątku spółki. Organy podatkowe utrzymują jednak, że taka czynność podlega opodatkowaniu PCC, pomimo że opodatkowaniu tym podatkiem podlega przekształcenie lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego spółki kapitałowej (art. 1 ust. 3 pkt 3 ustawy o PCC).

Opisana wyżej praktyka organów podatkowych jest akceptowana w orzecznictwie. Należy dla przykładu wskazać na wyrok NSA z 10 czerwca 2016 r. (II FSK 1313/14). Dotyczył on przekształcenia spółki z o.o. w spółkę komandytową. NSA stwierdził, że:

opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega różnica pomiędzy wartością majątku wniesionego do spółki komandytowej, a wysokością opodatkowanego uprzednio kapitału zakładowego spółki z o.o.

Jakie będą skutki uchwały?

Uchwała, która może zostać wydana w odpowiedzi na przedstawione zagadnienie prawne, rozstrzygnie więc, czy przy przekształceniu spółki kapitałowej w spółkę osobową należy płacić PCC od tej części wkładu, która wcześniej nie była opodatkowana.

Jeżeli skład siedmiu sędziów NSA potwierdzi dodatkowo, że spółkę jawną uznać należy za spółkę kapitałową w rozumieniu dyrektywy 2008/7/WE, otworzy to możliwość do ubiegania się o zwrot zapłaconego PCC w odniesieniu do m.in. przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową.

Rozstrzygnięcie analizowanego zagadnienia prawnego będzie miało więc istotne znaczenie także dla statusu innych spółek osobowych niż spółka jawna.